- انواع وصیت و آثار آن – وصایت - 2024-11-30
- نمونه رای پرداخت خسارت راننده مقصر به قیمت یوم الاداء - 2024-11-20
- اعتراض شخص ثالث اصلی (حکمی) و طاری - 2024-11-16
خسارت تأخیر تأدیه زیانی است که در نتیجه عدم پرداخت دین از سوی مدیون به طلبکار وارد می شود.
به عبارتی چون مدیون در موعد مقرر به تعهد خود در برابر متعهدله عمل ننموده، طلبکار می تواند به منظور جبران خسارات وارده به متعهد مراجعه نماید.
متعهدله این حق را دارد علاوه بر الزام متعهد به انجام تعهد، خسارت تأخیر تأدیه را حسب مورد از تاریخ مقرر بین طرفین یا از تاریخ ثبت دادخواست مطالبه کند.
در ادامه وکیل وصول مطالبات به طور کاربردی، انواع خسارت تاخیر تادیه و نحوه مطالبه آن را بیان نموده است.
ضمن اینکه شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
مستندات قانونی مطالبه خسارت تأخیر تأدیه
فهرست مطالب
الف- ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی: “در دعاویی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج بوده و با مطالبه داین و تمکن مدیون، مدیون امتناع از پرداخت نموده، در صورت تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام پرداخت و پس از مطالبه طلبکار، دادگاه با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد مگر اینکه طرفین به نحو دیگری مصالحه نمایند”.
طبق این ماده شرایط تحقق خسارت تأخیر تأدیه عبارت است از:
۱- موضوع دین پول رایج کشور باشد.
۲- طلبکار (داین) طلب خود را از بدهکار (مدیون) مطالبه کرده باشد.
۳- مدیون توانایی پرداخت دین و یا تمکن مالی داشته باشد.
۴- تغییر فاحش نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی.
بیشتر بدانید:
در صورت جمع این چهار شرط، طلبکار استحقاق دریافت خسارت تأخیر تأدیه علاوه بر اصل دین را خواهد داشت. با توجه به تغییر شاخص اقلام مصرفی از زمان سررسید دین تا زمان پرداخت، خسارت محاسبه می شود.
تغییر شاخص قیمتها، توسط بانک مرکزی به شعب اجرای احکام دادگستری ها اعلام می شود.
ب– طبق بخش دوم تبصره ۲ ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی مطالبه خسارت تأخیر تأدیه قابل مطالبه است.
تبصره ۲: خسارت ناشی از عدم النفع قابل مطالبه نیست و خسارت تاخیر تادیه در موارد قانونی قابل مطالبه می‌باشد.
ج- قاعده فقهی “المومنون عند شروطهم” مطالبه خسارت تأخیر تأدیه را ، مشروع اعلام نموده است.
د- قاعده فقهی لاضرر و لاضرار فی السلام.
ه- اصل جبران کامل خسارات.
خسارت تأخیر تأدیه عدم ایفای تعهد
اگر متعهد تعهدات قراردادی را در موعد مقرر انجام ندهد، متعهدله می تواند الزام به ایفای تعهد وی را از دادگاه مطالبه کند. برای مثال، اگر تعهد به پرداخت ثمن معامله باشد، فروشنده نمی تواند درخواست خسارت تاخیر تادیه را در این مورد نماید.
بیشتر بدانید:
اما می تواند وجه التزام قراردادی را که در قرارداد به تراضی طرفین رسیده است از دادگاه مطالبه نماید. در این صورت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ دادخواست است.
هرگاه دادگاه متعهد را محکوم به پرداخت خسارت تأخیر یا عدم انجام تعهد نماید، ولی متعهد یا محکوم علیه خسارت مورد حکم را پرداخت نکند، طلبکار یا محکوم له، خسارت تأخیر تأدیه را از تاریخ محکومیت قطعی از دادگاه مطالبه می کند.
بنابراین لازم است برای دریافت خسارت تأخیر تأدیه، به دادگاه حقوقی دادخواست تقدیم گردد.
خسارت تأخیر تأدیه مسئولیت غیرقراردادی
خسارت غیر قراردادی خسارتی است که منشا آن قرارداد و توافق طرفین نیست و منشأ غیرقراردادی دارد.
اگر خسارتی به شخصی وارد آید منضرر می تواند به موجب قانون مسئولیت مدنی (۱۳۳۹) و ماده ۱ و ۲ آن خسارت وارده را با اثبات ارکان آن از فرد خاطی مطالبه نماید. برای مثال همسایه ای که به ملک مجاور آسیب می زند، مالک ملک می تواند از همسایه خطاکار خسارت بگیرد.
در مورد خسارت غیرقراردادی یا خارج از قرارداد به عبارتی خسارتی که میزان آن در قرارداد پیش بینی نشده، نمی توان علاوه بر خسارت غیر قراردادی، خسارت تأخیر تأدیه را نیز مطالبه نمود. در این جا مبلغ خسارت توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی و تعیین می گردد.
دادگاه طبق ارزیابی کارشناس حکم به محکومیت خوانده صادر می نماید. پس از قطعیت حکم، طلبکار می تواند با لحاظ اینکه مبلغ دین بطور قطعی بر ذمه مدیون قرار گرفته است، از تاریخ حکم قطعی و عدم پرداخت محکوم به، دادخواست خسارت تأخیر تأدیه به طرفیت مدیون بدهد.
خسارت تأخیر تأدیه دیون پولی و غیرپولی
تعهدات غیرپولی شامل انجام تعهد یا عدم انجام تعهد قراردادی می باشد مانند تحویل ملک در موعد مقرر.
در این جا چنانچه متعهد به تعهد خود در مهلت مقرر عمل نکند، همچنین نتواند وقوع فورس ماژور را ثابت کند، متعهدله می تواند خسارات تاخیر یا عدم انجام تعهد مورد تراضی در قرارداد را مطالبه نماید.
بیشتر بدانید:
خسارت تأخیر تأدیه تعهدات پولی طبق بخش آخر ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی قابل توافق بین طرفین می باشد. تا قبل از صدور رای وحدت رویه شماره ۸۰۵ – ۱۳۹۹/۱۰/۱۶ دیوان عالی کشور، محاکم به دیده ربوی به توافقات طرفین در مورد تأخیر در پرداخت دیون پولی می نگریستند و این دعاوی مردود بود.
اما رای وحدت رویه، تراضی طرفین در خصوص وجه التزام قراردادی در تعهدات پولی را مشروع اعلام نمود مشروط بر اینکه مخالف مقررات آمره پولی و بانکی کشور نباشد.
خسارت تأخیر تأدیه چک و سفته
چک و سفته از اسناد تجاری محسوب می شوند که در مبادلات مالی تجار و غیر تجار رد و بدل می شوند. اگر چک منتهی به صدور گواهی عدم پرداخت گردد، خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید قانوناً قابل مطالبه است.
بیشتر بدانید:
در سفته، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ واخواست محاسبه می شود. چنانچه سفته منتهی به واخواست نشده باشد، از تاریخ اظهارنامه یا تقدیم دادخواست خسارت محاسبه می شود.
خسارت تأخیر تأدیه چک خسارتی است که دارای قانون خاص طبق تبصره الحاقی ماده ۲ قانون صدور چک می باشد. همچنین رای وحدت رویه شماره ۸۱۲ – ۱۴۰۰/۴/۱ دیوان عالی کشور، خسارت تأخیر تأدیه چک از تاریخ سررسید را به رسمیت شناخته است.
مطالبه خسارت تأخیر تأدیه و وجه التزام
بسیاری اوقات این سوال پیش می آید آیا می‌توان همزمان با مطالبه وجه التزام قراردادی خسارت تأخیر تأدیه آن را نیز از دادگاه درخواست نمود؟ باید گفت هر دو همزمان قابل مطالبه نمی باشند.
به این دلیل که خسارت تأخیر تأدیه و وجه التزام هر دو خسارت محسوب می شوند. دادگاه در برخورد با مطالبه دو خسارت، به وجه التزام که خسارت مورد توافق طرفین است رای می دهد.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- خسارت تأخیر تأدیه سفته سفید امضا از چه تاریخی قابل مطالبه است؟
سفته سفید امضا سند عادی است بنابراین از تاریخ ثبت دادخواست خسارت تعلق می گیرد.
۲- چه زمانی به چک صیادی خسارت تأخیر تأدیه تعلق می گیرد؟
وقتی چک صیادی توسط صادرکننده در سامانه ثبت و توسط دارنده تایید گردد از تاریخ سررسید خسارت محاسبه می شود.
۳- آیا خسارت از خسارت قابل مطالبه است؟
خسارت از خسارت تأخیر تادیه قابل مطالبه نیست.
