- انواع وصیت و آثار آن – وصایت - 2024-11-30
- نمونه رای پرداخت خسارت راننده مقصر به قیمت یوم الاداء - 2024-11-20
- اعتراض شخص ثالث اصلی (حکمی) و طاری - 2024-11-16
عقد ضمان عبارت است از اینکه شخصی مالی که بر ذمه دیگری است را بر عهده بگیرد. به کسی که دین دیگری را برعهده می گیرد ضامن، به طلبکار یا دائن مضمون له و به مدیون اصلی مضمون عنه می گویند.
در روابط و مبادلات مالی، طلبکار جهت اطمینان از بازپرداخت بدهی، از مدیون می خواهد شخصی تعهد وی را ضمانت کند.
در این صورت طبق قواعد ضمانت مدنی بدهی از روی دوش مدیون برداشته و برعهده ضامن قرار می گیرد.
در مقاله حاضر، وکیل وصول مطالبات نکات حقوقی و کاربردی عقد ضمانت مدنی و شروط آن را بیان می کند.
ضمن اینکه شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
عقد ضمانت چیست؟
عقد ضمان عبارت است از اینکه شخصی مالی که بر ذمه دیگری است را بر عهده بگیرد. ضمانت دو نوع است مدنی و تجاری.
در ضمانت مدنی قاعده نقل ذمه به ذمه حاکم است. به این صورت که با عقد ضمان، مضمون عنه از پرداخت دین مبرا و دین بر عهده ضامن قرار می گیرد.
در ضمانت تجاری یا ضم ذمه به ذمه یا وثیقه ای، مضمون عنه بریء نمی شود. بلکه ضامن به مدیون اضافه می شود. در این صورت هر دو متعهد پرداخت دین می گردند.
ضمان ضم ذمه به ذمه دو نوع است. ۱- ضمان تضامنی (عرضی) که در آن طلبکار (مضمون له) اختیار دارد طلب را از هر دو یا هر یک از بدهکار و ضامن مطالبه کند.
۲- ضمان وثیقه ای (طولی) در اینجا طلبکار ابتدا از مضمون عنه (بدهکار) مطالبه می کند. در صورت عدم پرداخت از ضامن وصول می کند.
بیشتر بدانید:
نکات ضمانت مدنی
۱- عقد ضمان عقدی لازم است. لذا هیچیک از طرفین در طول مدت عقد حق برهم زدن آن را ندارند مگر در موارد حق فسخ مضمون له.
۲- عقدی تبعی است. یعنی در ابتدا دینی وجود دارد. سپس به تبع آن عقد ضمان منعقد می شود. با زایل شدن دین اصلی به هر علت، ضمان نیز منتفی می شود.
۳- عقدی مسامحه ای است. به عبارتی علم اجمالی نسبت به میزان دین و طلبکار و بدهکار کافی است.
ضمان نقل ذمه میان طلبکار و ضامن ایجاد می شود. تنها اراده و اهلیت این دو نفر لازم است. از این رو اراده و اهلیت بدهکار نقشی ندارد.
۴- چنانچه چک و سفته مشمول مرور زمان پنج ساله از تاریخ سررسید شوند وصف تجاری آنها زایل می شود. در این صورت اگر سند ضمانت شده باشد تابع مقررات عقد ضمان قانون مدنی است.
بیشتر بدانید:
۵- موضوع عقد ضمان مال کلی است مانند پول نه عین معین یا در حکم آن. در نتیجه تعهد به انجام کار یا تسلیم عین، ضمانت نیست.
در عقد بیع بابت تعهد به تسلیم مبیع یا پرداخت ثمن ممکن است از فروشنده یا خریدار ضمانت نمود به آن ضمان عهده می گویند. به این معنی که اگر مبیع مستحق للغیر درآید ضامن عهده دار ثمن و خسارات وارده به خریدار گردد.
۶- دینی را می توان ضمانت نمود که موجود باشد یا سبب آن ایجاد شده باشد. بنابراین هر زمان بدهی به موجب قانون یا قرارداد ایجاد شده باشد می توان ضمانت کرد.
۷- ضمان نقل ذمه قابل اقاله نیست. بنابراین پس از تحقق عقد، عقد توسط ضامن و مضمون له قابل انحلال و اقاله نیست.
۸- در زمان نقل ذمه تضمینات دین ساقط می شود مگر خلاف آن شرط شده باشد.
۹- تعلیق در ضمان موجب بطلان آن است. برای مثال ضامن بگوید اگر مضمون عنه دین را نپردازد من ضامنم.
۱۰- در مواردی ضمان بدون مدت یا حال است. در اینجا طلبکار حق مطالبه طلب خود را دارد اگر چه دین اصلی مدت دار باشد. اما در ضمان مدت دار یا موجل تا قبل از سررسید، طلبکار حق مطالبه طلب خود را ندارد. اگر چه دین اصلی حال باشد.
۱۱- ضمانت مدت دار با فوت ضامن حال می شود. از این رو با توجه به لازم بودن ضمان نقل ذمه، با فوت پرداخت بر عهده وراث خواهد بود.
۱۲- وقتی ضامن حق مطالبه وجه را از مضمون عنه دارد که دین را تادیه کرده باشد. مشروط بر اینکه مدیون اذن در ضمان و اذن در پرداخت را به ضامن داده باشد.
۱۳- گاهی به موجب قانون یا قراردادهای خصوصی اشخاص، شرط تضامنی در پرداخت دین می شود. در این صورت مدیون و ضامن متضامناً مسئول پرداخت دین خواهند بود. طلبکار می تواند وجه را از هر دو یا هر یک که بخواهد مطالبه کند.
۱۴- اگر قید تضامناً شرط نشود، بدهی از مدیون بر عهده ضامن منتقل می شود.
۱۵- اگر مدیون دین را بپردازد سپس ضامن پرداخت کند. از باب ایفاء ناروا، ضامن حق مطالبه آنچه دوباره به طلبکار پرداخت شده را از وی خواهد داشت.
بیشتر بدانید:
۱۶- چنانچه ضامن متعهد شود قبل از سررسید دین، برائت ذمه ضامن را حاصل کند. لکن این امر محقق نشود. ضامن حق مطالبه مبلغ بدهی را از مدیون خواهد داشت. بدون اینکه خود وجهی پرداخته باشد.
۱۷- اگر در مورد فوق، ضامن قبل از انقضای مدت، دین را بپردازد بدون اینکه بدهکار در جریان باشد. سپس بدهکار مجدداً دین را بپردازد. در اینجا ضامن باید خسارات وارده به مضمون عنه را جبران کند.
۱۸- در توافق بین مدیون و ضامن می توان شرط نمود. ضامن علاوه بر مبلغ پرداختی، حق مطالبه اجرت المثل عمل خود از مدیون را خواهد داشت.
۱۹- ابراء اصل دین همچنین ابراء ضامن، موجب بری الذمه شدن ضامن در مقابل طلبکار و مدیون در مقابل ضامن می گردد.
۲۰- انحلال عقد ضمان موجب بری الذمه شدن ضامن می شود. در این صورت دین به مدیون بازمی گردد. حق فسخ مضمون له شامل این موارد می شود. ۱- اعسار یا ورشکستگی ضامن. وقتی در حین عقد، ضامن معسر بوده و طلبکار جاهل به آن بوده است. ۲- در صورت تخلف از شروط ضمن عقد ضمان.
کلام آخر
ضمانت عقدی تبعی است که به واسطه وجود دین یا سبب دین ایجاد می گردد. تا زمانی که دینی نباشد مسلماً این عقد تشکیل نمی شود. ضمان مدنی با ضمان تجاری متفاوت است.
در ضمانت تجاری (در چک و سفته تجاری) مسئولیت ضامن به مدیون ضمیمه می شود. به عبارتی هر دو مسئول پرداخت بدهی هستند. لکن ضمان مدنی، از نوع نقل ذمه به ذمه است. یعنی مسئولیت از دوش مدیون اصلی برداشته شده و ضامن مسئول پرداخت بدهی می شود.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی
سوالات متداول
۱- اگر ضامن بیش از مبلغ دین بپردازد تکلیف چیست؟
اگر تادیه مبلغ مازاد با اذن مدیون باشد، می تواند از مدیون مطالبه کند والا خیر.
۲- مسئولیت ضامن در اسناد تجاری چگونه است؟
با رعایت مقررات قانون تجارت مسئولیت ضامن با مضمون عنه خود تضامنی است.
۳- فوت ضامن در ضمان ضم ذمه چه اثری دارد؟
تاثیری ندارد چراکه دین اصلی برعهده ضامن نیست. وی فقط ملتزم به تادیه شده است.
۴- در ضمانت مدنی ابراء ذمه مدیون از سوی طلبکار چه حکمی دارد؟
با توجه به نقل ذمه مدیون به ضامن در عقد ضمان، تاثیری در مسئولیت ضامن نخواهد داشت.
