پابند الکترونیکی – شرایط و کاربرد آن

زهرا شریفی

پابند الکترونیکی یا نهاد نظارت الکترونیکی، تاسیس حقوقی جدیدی است که در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و ماده ۶۲ آن در خصوص برخی جرایم پیش‌بینی شده است. به موجب آن محکوم می‌تواند دوران حبس یا بقیه مدت آن را به جای زندان در یک محدوده معین جغرافیایی یا در منزل سپری نماید. در این صورت تا پایان مدت حبس مذکور در دادنامه، محکوم تحت تدابیر و مراقبت و نظارت سامانه‌های الکترونیکی قرار می‌گیرد.‌

جزئیات اعطا و اجرای پابند الکترونیکی طبق مستندات زیر است:

۱- آیین‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی مصوب ۱۳۹۷/۴/۱۰ قوه قضاییه

۲- دستورالعمل تعیین محدوده مراقبتی محکومان تحت نظارت سامانه الکترونیکی مصوب ۱۴۰۱/۵/۲۹

۳- بخشنامه شرایط استفاده از پابند الکترونیکی مورخ ۱۴۰۲/۳/۸ دادگستری استان تهران

۴- بخشنامه تعرفه استفاده از پابند الکترونیکی مصوب ۱۴۰۲/۵/۲۹ قوه قضاییه

پابند الکترونیکی چیست؟

پابند الکترونیکی نوعی ردیاب (GPS) است که به منظور مراقبت و کنترل محکومین به حبس خارج از زندان به پای محکوم بسته می‌شود. این نهاد حقوقی با هدف کاهش جمعیت زندان‌ها و دور نمودن محکوم از محیط ناخوشایند زندان وضع شده است. به موجب آن محکوم می‌تواند دوران حبس یا بقیه آن را به جای زندان در یک محدوده معین جغرافیایی یا در منزل سپری نماید. پابند الکترونیکی یکی از نهادهای ارفاقی مقرر در قانون مجازات اسلامی محسوب می‌شود.‌‌

در طول مدت، محکوم تحت نظارت و مراقبت الکترونیکی بوده و دوران حبس را به جای زندان در منزل با محدودیت قانونی سپری می‌نماید. با خروج از محدوده تعیین‌شده و به صدا درآمدن آلارم پابند‌‌، محکوم از سوی مامور مراقب و مامور ناظر که وظیفه اجرای صحیح دستورات دادگاه و گزارش تخلف محکوم را برعهده دارند، به زندان منتقل می‌شود.

اگر محکوم در پابند الکترونیکی تغییری ایجاد کند یا آن را دستکاری کند به او هشدار داده می‌شود. در صورت بی‌توجهی به هشدار، مراتب به مقام قضایی جهت اتخاذ تصمیم گزارش می‌شود.

طبق آیین نامه اجرای مراقبت الکترونیکی، در زمان اعطای پابند، آموزش‌های لازم استفاده از آن به محکوم داده می‌شود. هزینه استفاده از پابند طبق تعرفه به طور ماهانه یا یکجا دریافت می‌شود.

قرار گرفتن محکوم تحت سامانه الکترونیکی، منوط به سپردن تامین مناسب و قرار وثیقه اعم از مال منقول، غیرمنقول، وجه نقد یا ضمانت‌‌نامه بانکی می‌باشد. سپردن تامین به منظور جبران خسارت احتمالی وارده به تجهیزات پابند و تضمین اجرای تعهدات محکوم در مدت محکومیت می‌باشد. در صورت ورود خسارت به پابند الکترونیکی، هزینه آن از محل وثیقه وصول می‌شود.

محدوده پابند الکترونیکی چقدر است؟

طبق دستورالعمل تعیین محدوده مراقبتی محکومان تحت نظارت سامانه الکترونیکی، محدوده تردد محکوم دارای پابند به شرح زیر است:

الف) محدوده مراقبتی درجه ۱: محلی با نشانی معین است که فرد تحت مراقبت، در آن سکونت دارد و شعاع تردد مجاز در آن حداکثر ۲۰۰ متر از ساختمان محل سکونت است.

ب) محدوده مراقبتی درجه ۲: محلی که فرد تحت مراقبت در آن سکونت دارد و شعاع تردد مجاز در آن حداکثر ۵۰۰ متر از ساختمان محل سکونت وی می‌باشد.

پ) محدوده مراقبتی درجه ۳: محلی که فرد تحت مراقبت در آن سکونت دارد و شعاع تردد مجاز در آن حداکثر ۱۰۰۰ متر از ساختمان محل سکونت وی می‌باشد.
طبق ماده ۲ دستورالعمل، مرجع قضایی با توجه به نوع و کیفیت ارتکاب جرم، سوابق، آثار زیانبار و خسارت‌های وارده به بزه‌دیده و جامعه و همچنین با در نظر گرفتن شخصیت و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی فرد تحت مراقبت، محدوده تحت کنترل را مشخص می‌کند.

پابند الکترونیکی شامل چه جرایمی می‌شود؟

ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی: در جرائم تعزیری از درجه پنج تا درجه هشت، دادگاه می‌تواند در صورت وجود شرایط مقرر در تعویق مراقبتی، محکوم به حبس را با رضایت وی در محدوده مکانی مشخص تحت نظارت سامانه (سیستم)های الکترونیکی قرار دهد.

تبصره ۱: دادگاه در صورت لزوم می‌ تواند محکوم را تابع تدابیر نظارتی یا دستورهای ذکر شده در تعویق مراقبتی قرار دهد.

تبصره ۲: مقررات این ماده در مورد حبس ‌های تعزیری درجه دو، درجه سه و درجه چهار نیز پس از گذراندن یک چهارم مجازات‌های حبس قابل اعمال است…
طبق ماده ۴۲ قانون مجازات اسلامی:تعویق مراقبتی همراه با تدابیر زیر است:
الف- حضور به موقع در زمان و مکان تعیین شده توسط مقام قضائی یا مددکار اجتماعی ناظر
ب- ارائه اطلاعات و اسناد و مدارک تسهیل کننده نظارت بر اجرای تعهدات محکوم برای مددکار اجتماعی
پ- اعلام هرگونه تغییر شغل، اقامتگاه یا جابه جایی در مدت کمتر از پانزده روز و ارائه گزارشی از آن به مددکار اجتماعی
ت- کسب اجازه از مقام قضائی به منظور مسافرت به خارج از کشور
تبصره – تدابیر یاد شده می‌تواند از سوی دادگاه همراه با برخی تدابیر معاضدتی از قبیل معرفی مرتکب به نهادهای حمایتی باشد.

شرایط استفاده از پابند الکترونیکی

۱- جرم تعزیری باشد.

۲- در جرایم درجه ۵ تا ۸ در مورد کل مجازات حبس کاربرد دارد‌. لازم به ذکر است در عمل، برخی محاکم استفاده از پابند الکترونیکی را منوط به گذراندن مدتی از حبس می‌دانند. در مورد جرائم درجه ۲ تا ۴، پس از سپری نمودن یک چهارم مجازات حبس قابل اعمال است‌. درجه‌بندی مجازات‌های تعزیری به موجب ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی می‌باشد.

۳- شرایط مقرر در قرار تعویق مراقبتی باید به موجب ماده ۴۱ قانون مجازات اسلامی وجود داشته باشد.

طبق این ماده در قرار تعویق مراقبتی علاوه بر شرایط تعویق ساده، مرتکب متعهد می‌شود دستورها و تدابیر مقرر به وسیله دادگاه را در مدت تعویق رعایت کند یا به موقع اجراء بگذارد.

۴- موافقت محکوم‌علیه

بنابراین حبس درجه یک (حبس بیش از بیست و پنج سال) مطلقا مشمول استفاده از پابند الکترونیکی نمی‌باشد. همچنین مجازات درجه هشت که مجازات قانونی آن تا نود و یک روز حبس است، چون دادگاه مکلف است در این مورد حبس را تبدیل به جزای نقدی نماید، شامل مقررات پابند نمی‌باشد. محکوم به استفاده از پابند الکترونیکی می‌تواند از ارفاقات قانونی چون عفو، آزادی مشروط و مرخصی مطابق شرایط هر یک یهره‌مند شود.

پابند الکترونیکی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

طبق ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی به این افراد پابند تعلق می‌گیرد:

۱ـ متهمان مشمول بند چ ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری.

۲ـ محکومان مشمول ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲.

۳ـ زندانیان تحت نظام نیمه آزادی و شاغل در مراکز حرفه آموزی.

۴ـ افرادی که به موجب قانون یا تصمیم مرجع قضایی تحت مراقبت بوده یا از ورود یا خروج از محدوده معینی منع شده­‌اند، از قبیل مراقبت­های مذکور در مواد ۴۲ و ۴۳ قانون مجازات اسلامی.

۵ ـ سایر موارد پیش بینی شده در قوانین و مقررات، می باشد.

همچنین طبق بخشنامه شرایط استفاده از پابند الکترونیکی، محکومین زیر در صورت اقتضاه و احراز شرایط می‌توانند از نظام سامانه های الکترونیکی بهره مند شوند.

الف: جرایم تعزیری درجه (۵) تا درجه (۸) بدون تحمل حبس.

ب: جرایم تعزیری درجه (۲)، درجه (۳)، درجه (۴) پس از گذراندن یک چهارم مجازات های حبس.

پ: محکومان به حبس که به جزای نقدی نیز محکوم شده اند و جزای نقدی را پرداخت ننموده اند؛ در صورت سپردن تامین مناسب می توانند از نظام آزادی تحت نظارت الکترونیکی استفاده نمایند.

ت: محکومان به حبس بدل از جزای نقدی.

ج: محکومان به حبس تعزیری که به رد مال ناشی از جرم محکوم شده اند و در اجرای بند (ب) ماده (۴۰) قانون مجازات اسلامی در صورت اقدام به جبران ضرر و زبان با برقراری ترتیبات جبران.

چ: محکومان دارای محکومیت های متعدد به حبس تعزیری در صورتی که اعمال مقررات تعدد، در میزان مجازات قابل اجرا مؤثر باشد.
پس از تجمیع مجازات ها در اجرای مواد (۵۱۰) و (۵۱۱) قانون آیین دادرسی کیفری با لحاظ بندهای صدرالذکر.

ح: محکومان دارای دو فقره محکومیت غیر قابل تجمیع، پس از تحمل حبس تعزیری یکی از محکومیت ها و شروع به اجرای محکومیت دوم با لحاظ احراز شرایط قانونی.

بیشتر بدانید:

انواع مجازات اصلی، تبعی، تکمیلی

خ: زندانیان تحت نظام نیمه آزادی و شاغل در مراکز حرفه آموزی.

د: مشمولان بند (ج) ماده (۲۱۷) قانون مجازات اسلامی مصوب (۱۳۹۲).

ذ: مرتکبان قاچاق کالا و ارز که به لحاظ عدم پرداخت جزای نقدی مجازات آنها مطابق ماده (۶۰) قانون قاچاق کالا و ارز به حبس بدل از جزای نقدی محکوم شده اند و مدت حبس بدل از جزای نقدی بیش از (۵) سال باشد. پس از تحمل یک چهارم مجازات حبس.

ر: افرادی که به موجب قانون با تصمیم مرجع قضایی تحت مراقبت بوده و از ورود با خروج از محدوده معینی منع شده اند.

ز: سایر موارد پیش بینی شده در قوانین و مقررات.

تقاضای استفاده از پابند الکترونیکی

محکوم و اشخاص ماده ۲ آیین‌نامه، با توجه به درجه جرم ارتکابی، قبل از اجرا یا پس از گذران یک‌چهارم دوران حبس، درخواست کتبی استفاده از پابند را به قاضی اجرای احکام کیفری تسلیم می‌نماید. قاضی اجرا درخواست محکوم را جهت اتخاذ تصمیم به دادگاه صادرکننده حکم ارسال نموده و بر اساس تصمیم دادگاه عمل می‌شود. قاضی اجرای احکام راساً می‌تواند درخواست استفاده از پابند الکترونیکی را به دادگاه صادرکننده حکم تسلیم نماید.

تغییر محدوده تحت مراقبت پابند

طبق ماده ۲۳ آیین‌نامه اجرای مراقبت‌های الکترونیکی، تغییر محدوده تحت کنترل طبق موارد زیر انجام می‌شود.

۱- پیشنهاد قاضی اجرای احکام به لحاظ حسن رفتار یا اجرای کامل تدابیر نظارتی یا دستورات مراقبتی یا موافقت فرد تحت مراقبت؛
۲- پیشنهاد شورای طبقه‌بندی زندانیان
درخواست یا پیشنهاد تغییر مکان استفاده از پابند هر دو ماه یک بار قابل طرح است.

عوارض و تعرفه پابند الکترونیکی

طبق بخشنامه، تعرفه استفاده از تجهیزات مراقبت الکترونیکی (پابند الکترونیکی) بابت هر روز استفاده برای افراد اعم از اینکه در اجرای ماده ۱۲ قانون مجازات اسلامی و تبصره اصلاحی آن مستقیماً توسط مراجع قضایی به مرکز مراقبت الکترونیکی معرفی میشوند و یا زندانیانی که در اجرای ماده ۵۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری و یا ماده ۱۹۱ آیین نامه اجرایی سازمان زندانها، جهت تحمل باقیمانده مجازات حبس و یا پس از تبدیل قرار تأمین به جای بازداشت در اجرای بند “ی” ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری تحت نظارت با تجهیزات الکترونیکی قرار میگیرند. به شرح ذیل میباشد:

الف- مبلغ ۲۰۰/۰۰۰ ریال برای عموم افراد

ب – مبلغ ۱۰۰/۰۰۰ ریال برای افرادی که به تشخیص مددکار و تأیید رئیس مؤسسه کیفری با موافقت مدیر کل زندانهای استان و با مقام مجاز معرفی شده از سوی ایشان از پرداخت تعرفه مقرر در بند الف عاجز هستند؛

پ – مبلغ ۲۰/۰۰۰ ریال برای افراد تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور و زنان سرپرست خانوار

خلاصه مطلب

پابند الکترونیکی یکی از نهاد‌های ارفاقی قانون مجازات اسلامی است که در مورد محکومین برخی جرایم اجرا می‌شود. به موجب آن پابند به پای محکوم‌ بسته شده و عملکرد و اعمال شخص در دوران حبس خارج از زندان تحت کنترل مامورین مربوطه قرار می‌گیرد. جهت دریافت مشاوره حقوقی، اعطای وکالت و تنظیم اوراق قضایی از طریق شماره‌های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ با ما در تماس باشید.

دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی

سوالات متداول

۱- آیا محکوم می‌تواند درخواست افزایش محدوده پابند نماید؟

محکوم با توجه به شرایط و با درخواست کتبی، تقاضای افزایش محدوده پابند را به قاضی اجرای احکام کیفری تسلیم می‌نماید.‌ موافقت با تقاضا منوط به عملکرد محکوم در طول مدت می‌باشد.

۲- آیا محکوم به پابند می‌تواند درخواست مرخصی نماید؟

طبق ماده ۲۱ آیین‌نامه‌ اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی، محکوم می‌تواند درخواست مرخصی نماید.

۳- آیا برخورداری از پابند می‌تواند مانع عفو و آزادی مشروط شود؟

محکوم به پابند الکترونیکی می‌تواند درخواست عفو یا آزادی مشروط نماید.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *