مهریه و همه چیز در مورد آن

مهریه یکی از حقوق مالی زوجه است که با وقوع عقد نکاح مالک آن شده و می‌تواند هرگونه تصرفی در آن نماید. به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد زن مالک مهر می شود و حق هر نوع تصرفی در آن دارد. مهریه ممکن است سکه بهار آزادی، وجه نقد، آپارتمان، زمین یا هر مالی باشد که مالیت و ارزش اقتصادی داشته باشد. مالی که ارزش مالی نداشته باشد نمی‌تواند موضوع مهریه قرار بگیرد مانند بال مگس. با وقوع عقد نکاح، ذمه مرد به زن نسبت به مهریه مشغول شده، دینی است بر عهده مرد که با مطالبه زوجه باید پرداخت شود.

در این نوشته وکیل مهریه تهران به طور کاربردی، مسائل مرتبط با مهریه، چگونگی مطالبه و وصول آن بر اساس قانون مدنی و رویه کنونی محاکم خانواده را بیان می‌نماید. ضمن اینکه شما می‌توانید جهت وکالت، اخذ مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در ارتباط باشید.

مالکیت زن بر مهریه

به مجرد وقوع عقد، زن مالک مهریه در موارد عین معین (مانند ماشین و ملک) می‌گردد. اگر مهریه کلی باشد (مانند پول و سکه) با عقد، زن حق مطالبه پیدا می‌کند لکن زوج باید مصداق آن را تعیین نماید. در مواردی که مهریه عندالمطالبه است زن هر زمان می‌تواند آن را هر زمان مطالبه و دریافت نماید.

بر اساس تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و قانون استفساریه تبصره مذکور و آیین‌نامه اجرایی آن، مهریه به ارزش روز پرداخت می‌شود خواه سکه باشد یا وجه نقد. در مورد زوجه باکره، نصف مهریه به وی تعلق می‌گیرد.

بنابراین در مواردی که مرد مهریه را پرداخته و بدون نزدیکی طلاق واقع شود، می‌تواند نصف آنچه پرداخته را از زن مطالبه کند. استحقاق زن بر مهریه در این شرایط نصف مهریه است نه کل آن. دعوی استرداد مهریه پرداختی، در دادگاه حقوقی محل اقامت زوجه اقامه می‌شود. در مواردی ممکن است شخص ثالث متعهد شود به جای زوج، تمام یا بخشی از مهریه را ادا نماید. در این صورت تعهد مذکور معتبر بوده و متعهد می‌بایست آن میزان از مهریه را پرداخت یا به نام زوجه انتقال نماید.

خصوصیات مهریه

مهریه باید دارای اوصاف قانونی به شرح ذیل باشد:

۱- معلوم باشد بنابراین تعیین مهریه به صورت دو دانگ از خانه‌ای که در آینده خریداری می‌شود چون مجهول و نامشخص است، باطل می‌باشد.

۲- در مالکیت زوج بوده و قابل تملک باشد. زوج نمی‌تواند مال دیگری را ولو پدر و مادر خود را مهریه زوجه قرار دهد.

بیشتر بدانید: افزایش

۳- مالیت و ارزش اقتصادی داشته باشد. از این رو بال پروانه به عنوان مهریه از آنجا که ارزشی ندارد صحیح نیست.

۴- مهر می‌تواند به صورت عین معین (سه‌ دانگ خانه) یا کلی در معین (یک تن برنج از انبار مشخص) یا کلی فی‌الذمه (صد سکه طلا) باشد. همینطور می‌توان حقوق مالی چون حق سرقفلی و حق اختراع و یا انجام کاری خاص مانند آموزش نقاشی را به عنوان مهریه تعیین نمود‌.

انواع مهریه

مهریه در یک دسته‌بندی به عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می‌شود. در نوع دیگر به مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه تقسیم می‌شود. امروزه مهریه اغلب به صورت سکه تعیین می‌شود. سکه از اموال مثلی محسوب می‌شود‌ بدین معنا که اشباه و نظایر آن در بازار فراوان است. در قباله ازدواج نوع سکه قدیم یا جدید تعیین نشده و بطور کلی سکه ذکر می شود.

گاهی مهریه، آپارتمان یا قواره‌ای زمین است. در این موارد، زوج می‌بایست سند ملک را در دفترخانه اسناد رسمی به نام زوجه منتقل نماید. در این صورت انتقال رسمی ملک به زوجه، پرداخت مهریه تلقی می‌شود. ممکن است، مهریه انجام عملی از سوی زوج باشد مانند سفر حج. در اینجا زوج متعهد می‌شود با مطالبه زوجه، تعهد مزبور را بجا آورد.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

معمولاً مهریه ضمن عقد نکاح از نوع عندالمطالبه است. عندالمطالبه بدین معناست که هر زمان مطالبه شود، مرد باید پرداخت نماید خواه مرد مال داشته یا نداشته باشد. در این صورت اگر مالی از مرد یافت نشود جلب و زندانی می‌شود. پس از مطالبه مهریه، زوج عین سکه یا بهای آن را که معمولاً این چنین است به نرخ روز پرداخت می‌کند.

بیشتر بدانید: عند

گاهی مهریه در نکاحنامه بصورت عندالاستطاعه تصریح می‌شود. بدین معنا که در صورت ملائت و توانایی مالی مرد، امکان وصول آن خواهد بود. در این نوع هم مانند عندالمطالبه، زن باید اقدام به مطالبه نماید. در صورت عدم ملائت مرد در پرداخت همچنان دین بر عهده مرد است. در مهریه عندالاستطاعه زوجه باید اموال زوج را معرفی و توقیف کند و از محل آن طلب خود را وصول نماید. اما در آن امکان جلب و حبس زوج نخواهد بود.

مهرالمسمی، مهرالمثل، مهرالمُتعه

مهرالمسمی مالی است که ضمن عقد، طرفین با تراضی به عنوان مهریه تعیین می‌کنند. مهریه می‌تواند سکه، وجه نقد، آپارتمان و… باشد. هر آن چیزی که مال و دارای ارزش باشد، عنوان مهریه را دارد. اگر ضمن قباله، میزان آن آورده شود مهر‌المسمی است.

طبق ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی، اگر مهرالمسمی مجهول باشد یا ارزش و مالیت نداشته باشد، در این صورت مهرالمثل برای زن تعیین می‌شود. چنانچه مهرالمسمی ملک غیر باشد، اگر مال مثلی باشد (اموالی که نظایر آن در بازار زیاد است) مثل مال یا قیمت آن در اموال قیمی (عین معین) تادیه می‌شود مگر این که صاحب مال انتقال مال به زوجه را اجازه و تنفیذ نماید.

گاهی، میزان مهریه ضمن عقد دائم مشخص نمی‌شود. در اینجا زوجین می‌توانند بعد از عقد آن را تعیین کنند که به آن مهرالمثل گفته می‌شود. مهرالمثل با در نظر گرفتن شرایط زن و عرف جامعه، طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود. زوج باید مبلغ مهرالمثل را در صورت مطالبه زوجه پرداخت کند و طرفین نمی‌توانند بعدها تغییری در آن نمایند. مهریه مهرالمثل بعد از عقد و نزدیکی زوجین تعیین می‌شود.

بیشتر بدانید: حق حبس

طبق ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی، برای تعیین مهرالمثل، شرایط خانوادگی و صفات و وضعیت زن نسبت به اقارب وی و غیره در نظر گرفته می‌شود. موارد ذکرشده در این ماده تمثیلی هستند. به عبارتی سایر خصوصیات چون جمال، سلامت، بکارت نیز مورد توجه کارشناس جهت تعیین مهرالمثل قرار می‌گیرد.

ممکن است ضمن عقد طرفین مهریه تعیین نکنند. طبق ماده ۱۰۹۳ قانون فوق، اگر بین زوجین نزدیکی نشده باشد و شوهر زن را طلاق دهد به زن مهرالمتعه تعلق می‌گیرد. برای تعیین مهر‌المتعه شرایط مرد از حیث توانایی مالی در نظر گرفته می‌شود.

عدم تعیین مهریه و فوت زوجین

اگر ضمن عقد مهریه تعیین نشده باشد و قبل از نزدیکی، زن فوت کند، طبق ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی، زن مستحق مهر نمی‌باشد. در مواردی که مرد فوت می‌کند زن نمی‌تواند از ورثه، مهریه مطالبه کند. همچنین اگر زن فوت کند، ورثه زن نمی‌توانند از مرد چیزی بگیرند. گاهی مهریه تعیین شده اما نزدیکی نشده است (زوجه غیرمدخوله) در اینجا با فوت هریک از زوجین، زن مستحق نصف مهر است. چنانچه مهریه تعیین نشده و نزدیکی شود، به زن مهر‌المثل تعلق می‌گیرد.

عیب یا تلف مهریه

در مواردی مهریه به صورت عین معین ضمن عقد تعیین می‌شود مانند خودرو و خانه. در این جا ماده ۱۰۸۴ ق م می‌گوید، در مواردی که مهریه عین معین باشد و بعد کاشف به عمل آید قبل از عقد معیوب بوده یا بعد از عقد و قبل از تسلیم به زوجه معیوب یا تلف شود، شوهر ضامن عیب یا تلف می‌باشد. در این صورت مرد باید عین یا مثل یا قیمت آن را به زن بپردازد اگرچه مرد در عیب یا تلف مال بی‌تقصیر باشد.

اما چنانچه مال سالم باشد ولی بعد از تسلیم به زوجه، به هر علت معیوب شود یا از بین برود چیزی بر عهده زوج نیست مگر عیب یا تلف ناشی از نقصی باشد که قبل از تسلیم به زن در مال وجود داشته است. در این حالت، مرد باید بدل آن را اعم از مثل یا قیمت به زوجه بدهد.

مهریه زوجه باکره

زوجه باکره حق دارد در زمان طلاق، نصف مهریه را مطالبه و دریافت نماید. چنانچه نکاح منتهی به نزدیکی شود زن مستحق کل مهریه می‌شود. اگرچه با وقوع عقد، زن مالک مهریه می‌شود لکن در مورد نصف مهریه، مالکیت زن ناپایدار است که با وقوع نزدیکی، مالکیت بر مهر کامل شده در این صورت می‌توان کل آن را مطالبه نمود خواه در دوران عقد باشد یا پس از عروسی.

مهریه زن ممکن است سکه، وجه نقد، ملک یا هر مال منقول و غیر‌منقولی قرار بگیرد. گاهی اوقات زوج با عقد، تمام یا بخشی از مهریه را به تملیک زوجه درمی‌آورد. در این صورت اگر قبل از نزدیکی طلاق واقع شود، مرد می‌تواند مازاد بر نصف مهریه را با طرح دعوا از زن مطالبه و مسترد نماید.

اگر مهریه از اموال عینی مثل آپارتمان باشد، مرد می‌تواند نصف آنچه داده را پس بگیرد. چنانچه مهریه از اموال مثلی مانند سکه باشد نصف سکه ها را مسترد می‌کند. در مواردی، ملکی که به عنوان مهریه به ملکیت زوجه درآمده به دیگری منتقل شده است، در اینجا باز هم زن ضامن بوده و در صورت مطالبه، باید نیمی از آن را مسترد کند. در این حالت چون با انتقال مال، تلف حکمی روی داده است، پس از مطالبه مرد، زن ملزم به پرداخت نیمی از بهای مال می‌باشد.

تلف حکمی به این معناست که ملک به خریدار با حسن نیت به طریق قانونی منتقل شده باشد. در این صورت چون عین مال در ید زن نمی‌باشد مرد دعوای مطالبه خسارت اقامه می‌کند.

نحوه محاسبه مهریه

برای محاسبه مهریه از نوع وجه نقد طبق این فرمول عمل می‌شود: عدد شاخص سال قبل از مطالبه مهریه را تقسیم بر عدد شاخص سال وقوع عقد نکاح نموده و حاصل آن را در مبلغ مهریه ضرب می‌کنیم.

برای محاسبه مهریه وجه نقد بعد از فوت زوج: عدد شاخص سال فوت را تقسیم بر عدد شاخص سال وقوع عقد نموده و حاصل آن در مبلغ مهریه ضرب می‌کنیم. لازم به ذکر است اگر مهریه سکه باشد چه زوج زنده باشد چه فوت کرده باشد، به نرخ روز پرداخت می‌شود.

ابراء مهریه

ابراء یعنی داین (طلبکار) از حق خود با اختیار و اراده، صرفنظر کند. با وقوع عقد زوجه مالک مهریه شده و می‌تواند هر نوع تصرفی در آن نماید. تا زمانی که زوجه مهریه را دریافت ننموده، داین محسوب می‌شود و بر مبنای مالکیتی که بر مهریه دارد، می‌تواند تمام یا بخشی از آن را ابراء کند. در این صورت دیگر حقی بر مطالبه مهریه ابراء شده نخواهد داشت. ابرا ممکن است به صورت عادی یا رسمی باشد. در هر صورت با ارائه و احراز آن توسط دادگاه، مطالبه مهریه تا آن میزان مردود است.

بخشش مهریه

بخشش مهریه عقدی است که با سند عادی یا سند رسمی محقق می‌شود. ایجاب از سوی زوجه و قبول با زوج است که با سند عادی و رسمی صورت می‌گیرد. بدون‌ شک بذل مهریه ضمن سند رسمی از استحکام و مقبولیت بیشتری نزد محاکم نسبت به سند عادی برخوردار است. چرا که سند توسط مامور دولتی و سردفتر تنظیم می‌شود. به موجب آن هویت، امضا و اثر انگشت بذل‌کننده قبلاً احراز می‌گردد.

اما سند عادی صرفاً یک دست‌نوشته است که در مقابل سند رسمی ازدواج، تاب معارضه نخواهد داشت. ضمن اینکه سند عادی بخشش مهریه قابل انکار، تردید یا جعل خواهد بود. اما در مورد سند رسمی صرفاً می‌توان ادعای جعلیت نمود.

در بسیاری مواقع بخشش مهریه مانند اقرار به دریافت مهریه، در قبال طلاق است. زوجه که خواستار طلاق از زوج است می‌تواند برای اینکه راحت‌تر به خواسته خود برسد تمام یا بخشی از مهریه ضمن عقد نکاح را ببخشد و در مقابل، زوج قبول مابذل نماید.

این نوع بخشش، مشروط به وقوع طلاق است که با طلاق، عمل حقوقی بذل مهریه به طور کامل محقق می‌شود. در این صورت اگر زن پس از اجرای طلاق در مدت عده از مهریه بذل‌شده رجوع کند، مرد نیز می‌تواند از طلاق رجوع کند در نتیجه رابطه زوجیت سابق از سر گرفته می‌شود.

نمونه متن بخشش مهریه

در تاریخ ذیل حاضر گردید خانم … فرزند… به کد ملی… متولد… به نشانی… در دفترخانه اسناد رسمی در کمال صحت و سلامت روان و عقد و جسم بدون هرگونه اجبار و اکراهی مهریه مافی القباله بشماره … مورخ… تعداد ۳۰۰ عدد سکه بهار آزادی را به زوج آقای … فرزند… به کدملی… نشانی… بذل نموده و در مقابل زوج قبول مابذل نمود‌. بدینوسیله زوجه حق هرگونه اعتراض و ادعایی را چه در حال و چه در آینده از خود سلب و ساقط نمود.‌

مهریه ۱۱۰ سکه چیست؟

زوجه می‌تواند مهریه ضمن قباله را به هر میزان و هر زمان مطالبه کند. پس از دعوی مهریه و صدور حکم محکومیت قطعی زوج، در اجرای احکام پرونده اجرایی تشکیل می‌شود. زوجه اموال زوج شامل حساب بانکی، اتومبیل، آپارتمان و… را معرفی و درخواست توقیف می‌کند که مال توقیف‌شده با نظر کارشناس ارزیابی می‌شود.

با فروش مال، مهریه از محل آن وصول می‌شود. در اینجا چنانچه اموال زوج کافی جهت وصول مهریه نباشد، زوجه می‌تواند تقاضای جلب مرد را نماید. لکن جلی زوج طبق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی صرفاً تا تعداد ۱۱۰ سکه جلب امکانپذیر است. بیش از آن امکان جلب و حبس مرد وجود ندارد. در مورد مطالبه بیش از ۱۱۰ سکه، فقط باید اموال زوج شناسایی و معرفی شود.

برخی به غلط بر این باورند زن تنها می‌تواند ۱۱۰ سکه از مهریه‌اش را بگیرد. در حالی که این سوء برداشت از ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده می‌باشد. زوجه می‌تواند مهریه مافی‌القباله را به هر میزان مطالبه کند ولو اینکه تعداد سکه‌ها بیشتر از ۱۱۰ عدد باشد. به این صورت که از طریق اجرای ثبت یا بعد از محکومیت قطعی زوج در دادگاه، در اجرای احکام اقدام به توقیف مال و وصول نماید.

مهریه در طلاق بائن و رجعی

انواع طلاق شامل بائن و رجعی است. طلاق بائن آن است که زن برای جدایی از مرد، تمام یا بخشی از مهریه مافی‌القباله را بذل کند. طبق ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی در چهار مورد طلاق بائن است. طلاق قبل از نزدیکی، طلاق زن یائسه، خلع و مبارات مادامی که زن رجوع به عوض نکرده باشد و طلاق بعد از سه وصلت متوالی. در موارد مذکور با وقوع طلاق رابطه زوجیت خاتمه می یابد. مدت عده سه ماه از تاریخ طلاق است. در مدت عده مرد حق رجوع به زوجیت سابق را نخواهد داشت.

ممکن است زن در مدت عده از مهریه ای که بخشیده و مرد قبول مابذل نموده (فدیه) رجوع کند. در این صورت طلاق بائن به رجعی تبدیل شده و مرد نیز می‌تواند به زوجیت سابق رجوع نماید بدون اینکه نیازی به خواندن صیغه نکاح مجدد بین طرفین باشد. رجوع از فدیه با مطالبه مهریه بذل شده صورت می‌گیرد.

طلاق رجعی طلاقی است که در مدت عده مرد حق رجوع به زوجیت سابق را دارد. به عبارت دیگر با اجرای صیغه طلاق، زن تا پایان مدت عده همچنان در قید زوجیت مرد باقی می‌ماند به جز رابطه زناشویی خاص، روابط زناشوئی سابق برقرار است. پس از انقضای مدت عده در صورت عدم رجوع مرد، زوجیت خاتمه می‌یابد. مدت عده طلاق (سه طهر) سه ماه از اجرای طلاق است. در مواردی زن علیرغم طلاق، هیچ مقداری از مهریه را بذل نمی‌کند. در این صورت تمام آن را دریافت یا زوج ترتیب پرداخت آن می‌دهد.

 مهریه در انواع طلاق

مهریه در کنار نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت از حقوق مالی زن محسوب می شود. مهریه حقوق مستقل زن است که مطالبه آن ارتباطی با زندگی زناشویی، مدت آن، وقوع یا عدم وقوع طلاق ندارد. روش‌های طلاق و انحلال رابطه زوجیت عبارتند از: طلاق به درخواست زن، به درخواست مرد، توافقی و طلاق با وکالت از مرد.

طلاق به درخواست زن معمولا با بذل تمام یا بخشی از مهریه صورت می‌گیرد. در مواردی به دلیل عسر و حرج یا شروط ضمن عقد نکاح و اثبات آن، زن می‌تواند علاوه بر طلاق، مهریه را هم وصول نماید. در طلاق به درخواست مرد، می‌بایست در زمان جاری شدن صیغه، حقوق مالی زن از جمله مهریه پرداخت شود یا ترتیب پرداخت داده شود و یا حکم قطعی اعسار زوج صادر شده باشد. در نوع توافقی یا وکالت در طلاق، با توافق زوجین، تمام یا بخشی از مهریه، بذل یا پرداخت می‌شود.

اعسار از پرداخت مهریه

وقتی زوج توان پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، دعوی اعسار از پرداخت محکوم به را اقامه می‌کند. پس از صدور حکم قطعی، از تاریخ ابلاغ اجرائیه در سامانه ثنا، زوج ظرف یک ماه مهلت دارد دادخواست اعسار را در دادگاه بدوی صادرکننده حکم ثبت کند. تقدیم دادخواست ّپس از پایان یک ماه از تاریخ ابلاغ اجرائیه، موکول به سپردن تامین مناسب اعم از وثیقه یا کفالت طبق نظر دادگاه می‌باشد. رسیدگی به دعوی اعسار با دادگاه نخستین صادرکننده حکم بوده و دعوای غیرمالی است.

در صورت پذیرش اعسار، دادگاه بنا بر وسع مالی بدهکار، رای به پرداخت تعدادی سکه یا مبلغی پول به عنوان پیش‌پرداخت و بقیه مبلغ به طور اقساط تعیین می‌گردد. زوج می تواند پس از صدور اجرائیه اداره ثبت نیز دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم نماید.

چنانچه محکوم علیه به دلیل مهریه در زندان باشد، با صدور حکم اعسار و با تادیه مبلغ پیش پرداخت، آزاد می‌شود. لازم به ذکر است در مورد پیش‌پرداخت تعیین شده به موجب حکم قطعی، دیگر نمی‌توان تقاضای اعسار نمود‌. قانون مورد استناد در مورد دعوای اعسار و تقسیط مهریه، قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ است.

خواهان دعوی اعسار از مهریه می‌بایست علاوه بر استشهادیه، صورت کلیه اموال را ضمیمه دادخواست نماید. طبق ماده ۸ قانون فوق، لیست اموال شامل تعداد، مقدار و قیمت، وجوه نقدی و بانک نگهدارنده، مشخصات حساب بانکی، اموال نزد شخص ثالث، فهرست نقل و انتقالات و همچنین مطالبات از ثالث است.

پس از ثبت دادخواست و اجاع به شعبه بدوی، دادگاه قبل از هر اقدامی از مراجع ذیربط در خصوص اموال خواهان استعلام اخذ می‌نماید. رد دعوای اعسار مشمول امر مختومه نمی‌شود از این رو مجدداً می‌توان با ارایه ادله عدم تمکن مالی، دعوا را اقامه نمود.

مطالبه مهریه از اجرای ثبت و دادگاه

مطالبه مهریه ابتدا از طریق اداره اجرائیات ثبت یا دادگاه صورت می‌گیرد. برای مطالبه مهریه از اجرای ثبت، زوجه با در دست داشتن اصل کارت ملی و شناسنامه و عقدنامه به دفترخانه‌ ازدواج خود مراجعه و تقاضای صدور اجراییه مهریه ضمن ارائه اموال زوج را می‌نماید.

در مواردی که زوج اموالی برای معرفی و توقیف نداشته باشد، از طریق دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده اقدام‌ می‌شود. زن فقط آن میزان که در اجرای ثبت دریافت نکرده را از طریق دادگاه مطالبه می‌نماید. اگر مهریه از طریق اجرای ثبت که بدون رسیدگی دادگاه انجام می‌شود غیر واقع مطالبه شود مانند اینکه پرداخت شده ولی زوجه آن را مطالبه نموده باشد، در اینجا زوج دعوی ابطال اجراییه ثبتی مهریه با ارائه مدارک غیرقانونی بودن تقاضای زوجه در دادگاه مطرح می‌نماید.

مطالبه مهریه بعد از طلاق

با وقوع اختلاف میان زن و شوهر معمولا زوجه درصدد مطالبه مهریه خود بر می‌آید. اصل بر عندالمطالبه بودن مهریه است مگر در سند ازدواج شرط استطاعت زوج یا به عبارتی عندالاستطاعه بودن آن شرط شده باشد. در این صورت هر زمان مرد ملائت مالی داشته باشد امکان وصول آن خواهد بود. طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده (۱۳۹۱) مرد باید در زمان طلاق، تکلیف حقوق مالی زن از جمله مهریه را مشخص کند.

ماده ۲۹: “دادگاه ضمن رای خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (336) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می‌کند. همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند. ثبت طلاق موکول به تادیه حقوق مالی زوجه است. طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکوم‌به نیز ثبت می‌شود. در هرحال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد می‌تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.”

زن می‌تواند با رضایت به ثبت طلاق، وصول مهریه را موکول به بعد از طلاق نماید. در این صورت، عدم دریافت مهریه یا هر بخش از آن در سند طلاق قید می‌شود. از سوی دیگر با پذیرش اعسار مرد و تقسیط آن، عملاً بخشی از مهریه بعد از طلاق پرداخت می‌شود. لکن مرد باید مبلغ پیش‌پرداخت و اقساط معوقه را در زمان جاری شدن صیغه طلاق تادیه نماید.‌ طبق بخش اخیر ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، زن بعد از طلاق می‌تواند با دسترسی به اموال مرد، به اجرای احکام دادگاه صادرکننده رای مراجعه و مهریه یا مابقی آن را وصول نماید.

مهریه در نکاح موقت

انواع عقد نکاح دو نوع است دائم و موقت. اصل بر دائم بودن نکاح است. بنابرابن در موارد اختلاف بین طرفین، نکاح دائم بوده و آثار آن جاری می‌شود. نکاحی که در آن مدت باید تعیین شده باشد موقت است‌ ولو نود و نه ساله باشد. اگر مدت عقد معلوم نباشد، عقد باطل است‌.

علاوه بر مدت، در این عقد مهریه نیز می‌بایست کاملا معلوم باشد والا نکاح باطل است. زوجین در عقد موقت از یکدیگر ارث نمی‌برند. اما در صورت وجود صیغه‌نامه یا اثبات عقد، فرزندان از پدر و مادر ارث می‌برند. در نکاح موقت طلاق وجود ندارد. در صورت قصد جدایی، زوجین با یکدیگر توافق می‌کنند و نکاح منحل می‌شود و یا زوج بقیه مدت را می‌بخشد.

در ازدواج موقت مانند دائم، مهر می‌تواند سکه، وجه نقد، مال منقول یا غیرمنقول باشد.‌ در نکاح دائم می‌توان مهر تعیین نکرد ولی در موقت باید مهریه معلوم و معین باشد. اگر بذل مدت از سوی زوج بعد از نزدیکی باشد تمام مهر به زن تعلق می‌گیرد. چنانچه قبل از نزدیکی باشد، نصف مهر تعلق می گیرد. در این صورت اگر مرد همه مهر را پرداخته باشد، زن با مطالبه مرد، نصف آنچه گرفته را مسترد می‌نماید.

توقیف مال در دعوی مهریه

توقیف اموال زوج با معرفی زوجه یا شناسایی آن از طریق استعلام مراجع قانونی امکانپذیر است‌. اموال قابل توقیف شامل زمین، آپارتمان، سرقفلی، خودرو، حساب‌های بانکی، اوراق بهادار و سایر اموال به نام زوج می‌باشند. مستثنیات دین از قاعده توقیف و فروش اموال بدهکار مستثنی هستند‌. در این صورت زوج با ارائه مدارک مبنی بر مستثنیات دین بودن مال توقیف شده، درخواست رفع توقیف می‌نماید.

توقیف اموال در اجرای احکام دادگاه یا اداره ثبت، شامل مال ششدانگ و مفروزی و مال مشاعی می‌شود‌. در صورت مشاعی بودن مال، به میزان طلب طلبکار به مزایده و فروش می‌رسد. زن می تواند هر زمان، خواه قصد طلاق داشته یا نداشته باشد، نسبت به وصول مهریه اقدام نماید.‌ مطالبه مهریه از طریق اجرائیات اداره ثبت یا از طریق طرح دعوی در دادگاه خانواده صورت می‌گیرد.

در کل هر زمان اموالی از بدهکار شناسایی شود می‌توان توقیف نمود. ممکن است در اداره ثبت باشد یا در حین رسیدگی دادگاه به دعوای مهریه و یا پس از قطعیت حکم در مرحله اجرای احکام‌ مدنی باشد.‌

مستثنیات دین در مهریه

زوج می‌تواند طبق ماده ۶۱ آیین‌نامه اجرای اسناد رسمی لازم‌الاجرا و ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و با اثبات مستثنیات بودن مال توقیف‌شده، تقاضای رفع توقیف حسب مورد از اجرای ثبت و اجرای احکام دادگاه نماید.

زوج در مرحله اجرای احکام با استناد به ماده ۲۴ قانون محکومیت‌های مالی می‌تواند از مال توقیف‌شده خواست رفع توقیف نماید. لازم به ذکر است در توقیف مال با صدور قرار تامین خواسته قاعده مستثنیات دین رعایت نمی‌شود. چرا که در این مرحله که هنوز رأی قطعی صادر نشده در مورد اینکه مال توقیف شده مستثنیات دین است یا خیر نمی‌توان تصمیم‌ قاطع گرفت. از این رو در خصوص مستثنیات دین بودن در مرحله فروش مال، حسب مورد توسط رئیس ثبت یا قاضی اجرای احکام اتخاذ تصمیم می‌شود.

جلب در مهریه

جلب زوج بابت مهریه از طریق اجرای ثبت امکانپذیر نمی‌باشد. در این مرجع شبه‌قضایی، زوجه صرفاً اقدام به توقیف، مزایده و فروش اموال زوج می‌کند و همچنین می‌تواند درخواست ممنوع‌الخروجی زوج را نماید ولی امکان جلب وی وجود ندارد. چرا که صدور برگ جلب نیاز به اظهارنظر قضایی دارد. در حالیکه اجرائیات اداره ثبت  مرجع شبه قضایی است و فاقد صلاحیت صدور حکم جلب می‌باشد.

برای جلب زوج باید حکم دادگاه قطعی شده و پرونده وارد اجرای احکام دادگستری شود. در مرحله اجرای احکام‌ ابتدا توقیفات سه گانه از اداره ثبت و بانکها و اداره راهور انجام می‌شود. اگر مالی از مرد شناسایی نشود نوبت به جلب وی می‌رسد. تا قبل از این اقدامات نمی‌توان اقدامی جهت بازداشت مرد نمود.

اگر زوج با صدور حکم جلب زندانی شود، با پذیرش اعسار و با تادیه مبلغ پیش‌پرداخت از زندان آزاد می‌شود. محکوم‌له می‌تواند در صورت عدم پرداخت اقساط، درخواست صدور حکم جلب نماید. امکان صدور حکم جلب زوج صرفاً تا ۱۱۰ سکه امکانپذیر است. برای وصول بیشتر از این تعداد، زوجه می‌بایست اموال مرد را معرفی و توقیف نماید.

ممنوع‌الخروجی زوج در دعوی مهریه

یکی از راه‌هایی که زن می‌تواند از آن طریق مرد را وادار به پرداخت مهریه کند ممنوع‌الخروج نمودن زوج است. درخواست ممنوع‌الخروجی زوج به اجراییات اداره ثبت و اجرای احکام دادگاه صورت می‌گیرد. پس از وصول درخواست زوجه در اداره ثبت، دستور ثبت و اجرای آن توسط رئیس اداره ثبت صادر می‌شود. پس از آن مراتب ممنوع‌الخروجی به دادستانی کل کشور اعلام می‌شود. ممنوعیت خروج زوج با دستور دادستانی کل کشور به مبادی ورودی و خروجی کشور صورت می‌پذیرد.

در مرحله اجرای احکام‌ دادگستری پس از قطعیت حکم مهریه، زوجه درخواست مزبور را می‌نماید. پس از دستور قاضی اجرای احکام، تشریفات اجرای آن مانند اداره ثبت است. ممنوع الخروجی مرد در این موارد رفع می‌شود:

▪︎ صدور حکم اعسار زوج

▪︎ پرداخت مهریه یا جلب رضایت زوجه

▪︎ سپردن تأمین مناسب یا کفالت

در این صورت مراتب لغو قرار به دادستانی کل کشور به عنوان مرجع ذیربط اعلام می‌گردد. در قوانین مختلف مقرراتی در مورد امکان ممنوع‌الخروج کردن بدهکار از جمله بدهکار مهریه پیش‌بینی شده است. مقررات مزبور عبارتند از:

۱- ماده ۱۷ قانون گذرنامه: دولت می‌تواند از صدور گذرنامه و خروج بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسنادو متخلفین از انجام تعهدات ارزی طبق ضوابط و مقرراتی که در آیین‌نامه تعیین می‌شود جلوگیری نماید.

۲- ماده ۲۰۱ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا…: درمواردیکه متعهد در اجرای ماده ۱۷ قانون گذرنامه مصوب سال ۱۳۵۱ ممنوع‌الخروج گردیده باشد چنانچه شخص ممنوع‌الخروج بنا به ضرورت بخواهد برای یک نوبت حداکثر به مدت ۶ ماه از کشور خارج شود خود یا اشخاص ثالث می‌بایست ملکی را جهت تضمین مراجعت مدیون به کشور معرفی و درصورتیکه ملک در رهن و یا بازداشت نباشد، پس از ارزیابی توسط کارشناس رسمی و قطعیت آن صورتمجلسی با حضور رئیس ثبت، رئیس و یا مسئول اجرا تنظیم و مراتب جهت بازداشت ملک و انعکاس در سوابق ثبتی به اداره ثبت مربوطه اعلام می‌گردد و بدیهی است درصورت مراجعت متعهد و معرفی خود ظرف مهلت مقرر از ملک مذکور رفع توقیف‌شده و ممنوع‌الخروجی برقرار می‌شود در غیراینصورت بدون رعایت مستثنیات دین طلب بستانکار و حقوق اجرایی با فروش ملک مذکور از طریق مزایده استیفاء خواهد شد.
۳- ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی: مرجع اجراکننده رأی باید به تقاضای محکوم ٌله قرار ممنوع الخروج بودن محکومٌ علیه را صادر کند. این قرار تا زمان اجرای رأی یا ثبوت اعسار محکومٌ علیه یا جلب رضایت محکومٌ له یا سپردن تأمین مناسب یا تحقق کفالت مطابق قانون مدنی به قوت خود باقی است.
تبصره ـ در خصوص سفر واجب که وجوب آن از قبل ثابت شده باشد و سفرهای درمانی ضروری، دادگاه موقتاً به محکومٌ علیه اجازه خروج از کشور را می دهد.

نمونه آرای قضایی مهریه

◇ در صورتی که زوجه به جهت طلاق، بخشی از مهریه را بذل نماید، قاضی می‌تواند به نمایندگی از طرف زوج قبول بذل نماید.
(دادنامه ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۱۳۵۵ – ۹۳/۹/۱۵ شعبه ۴۵ دادگاه تجدیدنظر تهران)

◇ با انجام نزدیکی از دبر، زوجه مستحق دریافت تمام مهریه مذکور در سند ازدواج بوده و طلاق نیز رجعی محسوب می گردد.
(دادنامه ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۲۲۶۶ – ۹۱/۱۱/۲۴ شعبه ۴۷ دادگاه تجدیدنظر تهران)

◇ شرط پرداخت عندالاستطاعه مهریه، شرط ضمن العقد نکاح محسوب می شود بنابراین اعتبار این شرط تا زمانی است که رابطه زوجیت تداوم داشته باشد و با طلاق، اعتبار این شرط از بین می رود.موافقت زوجه به پرداخت مهریه به شرط استطاعت زوج مشروط به دوام زوجیت است. (ماده ۱۰۸۲ ق م)
(دادنامه ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۴۰۴ – ۹۳/۸/۲۱ شعبه ۸ دیوان عالی کشور)

◇ مهریه شرعی همان است که ضمن عقد نکاح واقع شده و افزایش مهریه بعد از عقد صحیح نبوده و آثار مهریه بر آن مترتب نمی شود، بنابراین تحت عنوان مهریه قابل مطالبه نیست.
(دادنامه ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۳۶۱ – ۹۵/۳/۸ شعبه ۳۰ دادگاه تجدیدنظر تهران)

وکیل مهریه تهران

وکیل مهریه تهران به منظور احقاق حق زوجه و طبق خواسته وی و مدارک موجود، از طریق اجرائیات ثبت یا دادگاه خانواده اقدامات لازم و کافی را جهت وصول مهریه انجام می‌دهد. مهریه مهمترین حقوق مالی زن به شمار می‌رود. با حدوث اختلاف بین زن و شوهر، اولین گزینه انتخابی زوجه جهت دریافت حقوق قانونی خود اقدام از طریق مهریه می‌باشد.

وکیل مهریه تهران به منظور مطالبه مهریه از طریق دو مرجع قانونی ۱- اجرائیات اداره ثبت اسناد و املاک ۲- دادگاه خانواده، اقدامات لازم و قانونی را به عمل می‌آورد. مهریه حقی مالی است که‌ وصول آن نیازمند مطالبه از طریق مراجع ذی‌ربط می‌باشد.

بهترین وکیل تهران کسی است که پروانه وکالت در شهر تهران را از کانون وکلای دادگستری مرکز دریافت نموده باشد. این موضوع از سوی محاکم دادگستری به صورت آنلاین قابل دسترسی است. وکیل مهریه دفتر وکالت شریفی با دارا بودن تجارب چندین ساله در این امر و آشنایی یا مراجع قضایی تهران، کوتاهترین مسیر را جهت وصول حقوق زوجه معمول می‌دارد.

همچنین برای انجام صحیح امور مربوط به مهریه، مشاوره حقوقی مسلط به مقررات و رویه محاکم خانواده ضروری است. با توجه به روند اجرایی محاکم و اداره ثبت و اطاله وقت در ضمن پیگیری به پرونده، دریافت مشاوره قبل از اقدامات قانونی یا در حین آن می‌تواند تاثیر بسیاری بر سرعت عمل و اخذ نتیجه بهتر داشته باشد. در هر حال، پیگیری صحیح و دقیق دعاوی مربوط به مهریه نیازمند مشاوره حقوقی قوی و مسلط در این خصوص می‌باشد.

کلام آخر

یکی از حقوق قانونی زن که با عقد ایجاد می‌شود، مهریه است. زوجه می‌تواند در حین زندگی زناشویی مهریه ضمن عقد را مطالبه نماید، حتی اگر قصد طلاق نداشته باشد. مهریه، سکه باشد یا وجه نقد به نرخ روز پرداخت می‌شود. چنانچه خودرو یا ملک باشد می‌بایست اقدامات لازم قانونی جهت انتقال مال به زوجه صورت پذیرد. جهت اعطای وکالت به وکیل مهریه تهران با شماره‌های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ و ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.

دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی

سوالات متداول

۱- آیا اقرار زوجه به وصول مهریه به موجب سند دست‌نوشته قابل استناد است؟

در محاکم خانواده و اجرای ثبت، صرفا اقرار به وصول مهریه به موجب سند رسمی قابل استناد می‌باشد.

۲- اگر مهریه عندالاستطاعه باشد آیا زن می‌تواند به حق حبس استناد و از مرد تمکین نکند؟

فقط در مهریه حال (عندالمطالبه) زن می‌تواند از حق حبس با عدم تمکین بهره‌مند شود.

۳- اگر زوجه بخشی از مهریه را در اداره ثبت دریافت کند برای بقیه چه اقدامی می توان نمود؟

زن استحقاق دریافت تمام مهریه خود را دارد. در این صورت زوجه می‌تواند برای وصول بقیه مهریه و اقدام برای جلب زوج، در دادگاه خانواده اقامه دعوی نماید.

۴- اگر دعوای اعسار زوج رد شود تکلیف تضمین تودیع شده در اجرای احکام چیست؟

ابتدا دادورز به کفیل یا وثیقه‌گذار ابلاغ می‌کند ظرف بیست روز زوج را تسلیم نمایند.‌ در صورت عدم تسلیم در مهلت مقرر، مهریه از محل فروش وثیقه یا وجه‌الکفاله برداشت و به زوجه پرداخت می‌گردد.

۵- اگر زوجی که حکم اعسار وی صادر شده فوت کند ادامه دادرسی چگونه است؟

با فوت بدهکار، ورثه نمی‌توانند از حکم اعسار متوفی استفاده کنند. در صورت عدم رد ترکه، هر یک از وراث به نسبت سهم‌الارث مسئول پرداخت بدهی مورث هستند.

۶- فدیه چیست؟

فدیه مالی است که زن در عوض طلاق به مرد بذل می‌کند. در طلاق خلع میزان فدیه برابر مهریه یا کمتر یا بیشتر از مهریه است. در طلاق از نوع مبارات میزان فدیه نباید بیشتر از مهریه باشد. اگر زن در طلاق بائن و در مدت عده، از فدیه رجوع کرده و آنچه از مهریه بخشیده را مطالبه کند، طلاق بائن به رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زوجیت سابق را دارد.

۷- چگونه زوج می تواند از خودرو رفع توقیف کند؟

زوج با اثبات اینکه خودروی توقیف‌شده وسیله امرار معاش و گذران زندگی است می‌تواند از آن رفع توقیف نماید.

۸- اگر مدیون چند خط تلفن داشته باشد چگونه اقدام می شود؟

در صورتی که مدیون چند خط تلفن داشته باشد، خطی که بنا به تشخیص مرجع توقیف‌کننده ضروری باشد، مستثنیات دین در مهریه بوده و توقیف نمی‌شود.

۹- اگر ملک متصرف زوج سابقه ثبت نداشته باشد چه اقدامی می شود؟

طبق ماده ۱۰۱ قانون اجرای احکام مدنی، ملکی که فاقد سابقه ثبتی باشد در صورتی توقیف می‌شود که تصرف مالکانه زوج در ملک به موجب حکم نهایی دادگاه ثابت شود‌.

۱۰- برای اینکه مرد بداند ممنوع الخروج شده یا نه چه اقدامی متصور است؟

از طریق مراجعه به سایت ثبت من یا شخصاً با مراجعه به اداره گذرنامه می‌توان در مورد وضعیت ممنوع‌الخروجی اطلاع پیدا کرد.

۱۱- آیا بخشش مهریه قابل رجوع است؟

با توجه به ماهیت عقد بودن بخشش، زوجه می‌تواند با تحقق شرایط، دعوی رجوع از بخشش مهریه را مطرح کند.