تشدید و تخفیف قرار تامین کیفری

صدور قرار تامین کیفری مناسب و حفظ تناسب قرار در زمان تحقیقات مقدماتی در مرجع کیفری ضروری است. در مواردی لازم است حسب شرایط قرار تامین تخفیف یا تشدید شود. گاهی موجبات تامین مرتفع شده و وثیقه‌گذار با کفیل در پی لغو قرار برمی‌آیند. قرارهای تامین کیفری در ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری از خفیف‌ترین تا شدیدترین قرار که بازداشت موقت است ذکر شده‌اند. طبق ماده ۲۵۰ قانون مذکور، قرار تأمین می‌بایست مستدل، موجه و متناسب با نوع و اهمیت جرم، ادله اتهام، احتمال فرار یا مخفی شدن متهم، خصوصیات وی و غیره باشد.

نحوه تشدید و تخفیف قرار تامین

در مورد تشدید و تخفیف قرار تامین، وکیل کیفری می‌گوید، طبق ماده ۲۴۳ قانون آیین دادرسی کیفری، بازپرس می‌‌تواند در تمام مراحل تحقیقات با رعایت مقررات و حصول شرایط، قرار تامین صادره را تشدید یا تخفیف دهد.‌ تشدید یا تخفیف تامین به دو صورت اعمال می‌شود:

۱- تبدیل نوع قرار مثلا تبدیل وثیقه به کفالت.

۲- تغییر مبلغ قرار‌ تامین مثلا قرار وثیقه ۱ میلیارد به ۶۰۰ میلیون کاهش یابد.

با افزایش قرار، مراتب به متهم ابلاغ می‌شود تا نسبت به مبلغ افزایشی ضامن جدید معرفی کند. مانعی نیست اگر برای یک قرار چند نفر ضامن معرفی شود. قرار تامین خواه تشدید یا ابقا، می‌بایست به متهم ابلاغ شود تا حقوق دفاع و اعتراض وی از بین نرود.

موارد تشدید قرار تامین کیفری

موارد تشدید قرار تامین عبارتند از:

تغییر نوع جرم – در مواردی، حین تحقیقات مقدماتی، نوع جرم تغییر می‌کند. برای مثال، ابتدا اتهام ضرب و جرح ساده بود و در ادامه به ضرب و جرح با چاقو تبدیل شود‌.‌ در اینجا مسلماً با توجه به شدید بودن عنوان اتهامی جدید، قرار نیز تشدید می‌شود.

کشف جرم جدید – گاهی ابتدا جرم فحاشی مورد شکایت است و قرار تامین متناسب با آن صادر می‌شود. ولی در ادامه تحقیقات، جرم تهدید نیز کشف می‌شود. اگر جرم جدید مرتبط با قبلی باشد تحقیقات ادامه و به متهم تفهیم اتهام می‌شود. چنانچه مرتبط نباشد شاکی می‌بایست شکواییه جدید ثبت نموده و تقاضای لف پرونده و رسیدگی یکجا با عناوین اتهامی قبلی نماید. در این صورت نوع یا مبلغ قرار تامین، افزایش می‌یابد.

اضافه شدن شاکی – در مواردی در اثناء رسیدگی یا تحقیقات مقدماتی، شاکی یا شکات جدید وارد پرونده می‌شوند. در این صورت با توجه به مجموع ضرر و زیان وارده به شاکیان، نوع یا مبلغ قرار افزوده می‌شود.

افزایش دیه – در برخی موارد، ضمن معاینه مجدد مصدوم در پزشکی قانونی، میزان دیه و ارش افزایش پیدا می‌کند. ممکن است به واسطه اشتباه و سهو قلم، برخی جراحات در گواهی قبلی ذکر نشده باشد از این رو باید قرار تامین تشدید شود.

موارد تخفیف قرار تامین کیفری

گاهی در حین تحقیقات مقدماتی، موجبات تخفیف قرار تامین کیفری فراهم می‌گردد. در تخفیف قرار مانند تشدید، ممکن است قرار سابق فک و تامین جدید صادر شود یا ممکن است مبلغ تامین کاهش یابد. موارد تخفیف قرار عبارتست از:

رضایت شاکی خصوصی – در جرائم غیرقابل گذشت، رضایت شاکی خصوصی از اسباب تخفیف قرار تامین می‌باشد. گذشت در جرائم قابل گذشت موجب موقوفی تعقیب و مختومه شدن پرونده می‌شود.

کاهش دیه – گاهی به نظریه پزشکی قانونی اعتراض شده و در نظریه کمیسیون و بررسی مجدد، میزان دیه کاهش می‌یابد در این صورت قرار صادره تخفیف داده می‌شود‌.

بیشتر بدانید:

قرار بازداشت موقت – موارد صدور و نحوه اعتراض

تغییر نوع جرم – ممکن است مثلاً نسبت به جرم سرقت مسلحانه قرار صادر شود ولی در رسیدگی بعدی کاشف بعمل آید سرقت ساده بوده است که از موجبات تخفیف قرار است.

تغییر نظر کارشناسی – در مواردی در کارشناسی اولیه متهم ۱۰۰ درصد مقصر است. ولی در هیئت کارشناسی، درصد تقصیر به ۵۰ درصد تقلیل پیدا می‌کند. در این صورت تخفیف قرار اعمال می‌شود در صورت عکس آن، نوع یا مبلغ قرار تامین کیفری تشدید می‌شود.

موارد لغو قرار تامین کیفری

قرارهای تامین کیفری در ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده اند. قرار تامین مقید به مدت است و با حصول شرایط قانونی لغو می گردد. برخی از آنها خود به خود لغو می شوند. برخی مستلزم دستور قاضی و مکاتبه با مرجع ذی ربط می باشند.

معرفی متهم از سوی کفیل یا وثیقه گذار

به موجب ماده ۲۲۸ قانون مذکور، کفیل و وثیقه گذار (غیرمتهم) در هر مرحله از دادرسی می توانند با معرفی و تحویل متهم، رفع مسئولیت خود را از مرجع قضایی تقاضا کنند. در این صورت قرار تامین صادره لغو می شود. پس از تحویل متهم و تقاضای کفیل، از قرار کفالت رفع اثر می شود.

در وثیقه علاوه بر رفع اثر، به مرجع بازداشت کننده، رفع بازداشت و آزادی سند اعلام می گردد. پاسخ مرجع توقیف کننده مبنی بر رفع بازداشت، ضمیمه پرونده می گردد. در این موارد متهم می بایست برای رفع بازداشت، کفیل یا وثیقه دیگری معرفی نماید. در غیر این صورت تا معرفی در بازداشت می ماند.

فوت متهم

با فوت متهم در هر مرحله از دادرسی قرار موقوفی تعقیب صادر و پرونده مختومه می شود. در این صورت دیگر محلی برای باقی ماندن قرار تامین باقی نمی ماند. طبق بند ث ماده ۲۳۵ قانون، قرار کفالت و وثیقه با فوت متهم منتفی می شود.

فوت کفیل یا وثیقه گذار

طبق ماده ۲۳۴ قانون در صورت فوت کفیل قرار قبولی کفالت از بین می رود. همینطور با فوت وثیقه گذار قرار وثیقه لغو می شود. در این موارد متهم‌ می بایست کفیل یا وثیقه گذار جدید معرفی نماید. در غیر این صورت تا معرفی آن بازداشت می شود.

مختومه شدن‌ پرونده با صدور قرار نهایی یا به هر کیفیت

در ماده ۲۵۱ گفته شده با صدور قرارهای منع، موقوفی یا تعلیق تعقیب، تعلیق اجرای مجازات یا مختومه شدن پرونده به هر کیفیت قرار تامین ملغی می شود.

عبارت “به هر کیفیت” مصادیق ماده را گسترش داده است. صدور حکم برائت از مصادیق آن بشمار می رود.

اعتراض به قرار مانع رفع اثر از قرار تامین نمی گردد.‌ در این صورت با نقض قرار، متهم احضار و کفیل یا وثیقه جدید اخذ می شود.

در مواردی که قرار وثیقه و کفالت منتهی به بازداشت متهم می شود. بازپرس پس از صدور قرار و پیش از ارسال به واحد اظهارنظر، قرار را تخفیف داده و متعاقباً از متهم رفع بازداشت می شود.

بایگانی موقت پرونده بعد از صدور قرار اناطه نیز مشمول رفع تامین می شود.‌ در فرضی که مختومه شدن پرونده را در مورد قرار اناطه جاری بدانیم.

جنون متهم در حین تعقیب

جنون متهم گاهی در حین ارتکاب جرم عارض می شود. زمانی بعد از جرم و در حین دادرسی اتفاق می افتد. اگر در حین جرم باشد قرار موقوفی تعقیب صادر می شود. در اینجا به لحاظ عدم مسئولیت کیفری اساساً قرار تامین صادر نمی شود.

اگر بعد از وقوع جرم مرتکب مجنون شود یا به کما رود‌. در موارد توقف تعقیب و دادرسی، قرار تامین لغو می شود.

معسر شدن کفیل

طبق بند ت و تبصره ۳ ماده ۲۳۵ قانون، معسر شدن کفیل از موارد منتفی شدن مسئولیت وی می باشد. در این صورت قرار قبولی کفالت ملغی شده لکن قرار تامین پابرجاست.

بحث اعسار در مورد وثیقه گذار صدق نمی کند. چراکه مال نزد مرجع قضایی توقیف شده و از محل آن اقدام می شود.

ضعیف شدن یا از بین رفتن ادله علیه متهم

نوع و میزان قرار تامین کیفری با توجه به شرایط جرم ارتکابی و متهم تعیین می شود. از این رو اگر ادله کافی مبنی بر مجرمیت وجود داشته باشد. قرار صادره به تناسب آن صادر می شود.

گاهی در حین تعقیب و دادرسی ادله تضعیف شده یا از بین می رود. ممکن است متهم در ادامه، دفاعیات و ادله جدید ارائه نماید که باعث کمرنگ شدن اتهام انتسابی گردد و سایر موارد. در این جا امکان تخفیف قرار وجود خواهد داشت.‌

شروع به اجرای حکم

طبق ماده ۲۵۱، اگر متهم یا محکوم علیه در مواعد مقرر حاضر شود. در خصوص مجازات های حبس، تبعید و اقامت اجباری با شروع به اجرا قرار تامین لغو می شود. در مورد مجازات های شلاق، دیه و جزای نقدی با اجرای کامل مجازات قرار تامین کیفری لغو و کفیل مسئولیتی نخواهد داشت. قاضی اجرای احکام می تواند با پرداخت بخشی از دیه یا جزای نقدی قرار تامین را تخفیف دهد.

فک یا تخفیف قرار تامین در اجرای احکام

طبق ماده ۵۴۱ قانون، اگر محکوم له تقاضای اجرای حکم را نکند و بدون عذر موجه تاخیر نماید. مامور اجرا به وی ابلاغ می کند ظرف سه ماه تصمیم خود را درباره اجرای حکم اعلام کند. پس از سپری شدن این مدت و عدم اقدام، از قرار تامین کیفری لغو اثر می شود.

جمع‌بندی

 

جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.

دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی

سوالات رایج

۱- آیا صدور قرار تامین به صورت غیابی جایز است؟

صدور قرار تامین غیابی مجاز نیست. متهم احضار و مراتب به وی ابلاغ می شود.

۲- اگر متهم عاجز از معرفی کفیل یا سپردن وثیقه باشد چه می شود؟

تا زمان معرفی کفیل یا وثیقه بازداشت می شود.

۳- مرجع رسیدگی به جرائم درجه ۷ و ۸ کجاست؟

دادگاه صلح مستقیماً به این جرایم رسیدگی می کند. صدور قرار تامین کیفری و تشدید یا تخفیف برعهده این دادگاه است.

مهلت پرداخت دیه چه مدت است؟

در جرم عمدی ظرف یکسال، در شبه عمد ظرف دو سال و در خطای محض ظرف سه سال از تاریخ وقوع جرم است.

۲- اگر ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ، وثیقه گذار متهم را حاضر نکند چه اقدامی می شود؟

دادستان دستور ضبط وثیقه را صادر می نماید.

۳- آیا قرار تعویق صدور حکم از پرونده های مختومه محسوب می شود؟

یکی از موارد مختومه شدن پرونده به هر کیفیت و لغو قرار تامین‌ کیفری، قرار تعویق صدور حکم می باشد.