- انواع وصیت و آثار آن – وصایت - 2024-11-30
- نمونه رای پرداخت خسارت راننده مقصر به قیمت یوم الاداء - 2024-11-20
- اعتراض شخص ثالث اصلی (حکمی) و طاری - 2024-11-16
جرم ترک حضانت وقتی قابل پیگرد است که شخصی که حضانت برعهده‌اش قرار گرفته از انجام تکالیف مربوط به نگهداری و تربیت طفل امتناع کند. در این صورت پدر یا مادری که حضانت بر عهده‌اش نیست، می‌تواند تعقیب و مجازات مرتکب را از مرجع کیفری درخواست نماید.
حضانت به معنی پرورش، تربیت و نگهداری طفل است. نگهداری شامل تغذیه، لباس پوشاندن طفل و هر نوع مراقبتی می‌باشد که لازمه آن است. طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، حضانت هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است.
هر یک از والدین می‌توانند در مدتی که حضانت بر عهده‌اش است حق خود را به دیگری واگذار نماید. حق مزبور قابل اسقاط است لکن تکلیف به حضانت قابل واگذاری یا اسقاط نمی‌باشد. در این مقاله وکیل کیفری تهران جرم ترک حضانت و شروط و مجازات آن را بیان می‌کند.
جرم ترک حضانت چیست؟
فهرست مطالب
به موجب ماده ۲ قانون مجازات اسلامی، هر رفتاری که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم می‌باشد. در ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده، جرم بودن خودداری از انجام تکالیف مربوط به حضانت تصریح شده است. اگر پدر یا مادر کودک در مدتی که حضانت بر عهده وی است، از انجام تکالیف مربوط به نگهداری و تربیت کودک عمداً خودداری کند مرتکب جرم شده و قانون برای آن مجازات تعیین کرده است.
اثبات جرم ترک حضانت
جرم ترک حضانت مانند سایر جرایم باید به طریق صحیح و مقتضی اثبات شود. برای این منظور می‌بایست به وسیله ادله اثبات جرم از قبیل اقرار مرتکب، شهادت شهود، درخواست تحقیقات و معاینه محلی و سایر ادله موجود، جرم اثبات گردد. علاوه بر اثبات وقوع جرم ترک حضانت، باید عناصر سه‌گانه جرم نیز احراز شود که بر عهده شاکی است که شکایت کرده است.
مجازات جرم ترک حضانت
طبق ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده، مجازات جرم جزای نقدی درجه هشت است و رسیدگی در صلاحیت دادگاه صلح می‌باشد. در صورت تکرار جرم توسط محکوم‌علیه رای قطعی، مرتکب به حداکثر مجازات جرم محکوم می‌شود. درجه‌بندی مجازات‌های تعزیری در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی آمده است.
ارکان متشکله جرم ترک حضانت
برای اینکه جرم ترک حضانت تحقق یابد، وجود سه عنصر تشکیل‌دهنده شامل ارکان مادی، معنوی و قانونی ضروری است. چنانچه هر یک مفقود یا مخدوش باشد جرم ثابت نمی‌شود.
رکن قانونی
مقررات مربوط به این جرم ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده آمده است:
ماده ۵۴: هرگاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی‌حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.
همچنین در ماده ۴۰ قانون مذکور بیان شده است: هر کس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می‌شود.
رکن مادی
عنصر مادی جرم با ترک فعل محقق می‌شود و خودداری از انجام تکالیفی است که قانون بر عهده مسئول حضانت قرار داده است. جرم ترک حضانت جرمی مطلق است که ورود ضرر به فرزند ملاک تحقق جرم نمی‌باشد. صرف عدم اجرای تکالیف مقرر موجب می‌شود متهم با شکایت ذینفع مورد تعقیب قرار بگیرد. رفتار مادی جرم ترک حضانت عبارتست از:
۱- با توجه به واژه حضانت در متن ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده، متهم جرم کسی است که حضانت کودک را بر عهده داشته باشد. طبق قانون، حضانت تکلیف پدر و مادر است. بنابراین اگر شخص دیگری غیر از والدین نگهداری فرزند را برعهده داشته باشد مشمول جرم ماده ۵۴ نخواهد بود.
۲- جرم ترک حضانت وقتی واقع می‌شود که طفل در سن حضانت یا بلوغ باشد. دختر در سن نه سالگی و پسر در پانزده سالگی تمام بالغ شده و از حضانت خارج می‌شوند.
۳- از دیگر موارد وقوع جرم آن است که حضانت کودک به موجب قانون یا حکم دادگاه به مرتکب واگذار شده باشد. طبق قانون مادر تا هفت سالگی کودک چه دختر چه پسر در نگهداری اولویت دارد. پس از آن حضانت دختر تا نه سالگی و پسر تا پانزده سالگی که سنین بلوغ هستند با پدر خواهد بود.
◇ با رسیدن به سن بلوغ، موضوع حضانت اطفال منتفی است و افراد بالغ با هر یک از والدین که بخواهند باشند می توانند اتخاذ تصمیم نمایند. در مورد ملاقات نیز چنانچه فرزند بالغ تمایلی به ملاقات پدر یا مادر نداشته باشد، الزام وی به انجام ملاقات موجه نیست.(نظریه مشورتی شماره ۷/۷۶۲۶ – ۱۳۸۰/۸/۲ اداره حقوقی قوه قضائیه)
اگر فرزند در سنی باشد که قانوناً حضانت وی با هر یک از پدر یا مادر است، ولی کودک نزد یکی از آنها زندگی می‌کند و وی فقط از طفل نگهداری می‌کند مقررات این جرم مشمول وی نمی‌شود. چون پدر یا مادری که نگهداری می‌کند تکلیف به حضانت ندارد مگر توافق کرده باشند و حضانت به وی واگذار شده باشد.
رکن معنوی یا روانی
عنصر معنوی جرم، سوءنیت عام است. مرتکب با علم و عمد موجبات تحقق جرم را فراهم می‌آورد. چنانچه خودداری از اجرای حضانت از روی مسامحه و سهل‌انگاری باشد، جرم واقع نمی‌شود. ارتکاب جرم باید از روی عمد باشد و مرتکب آگاه به شرایط طفل و تکلیف خود باشد.
وقوع جرم مستلزم سوء نیت خاص به معنی قصد ورود ضرر به طفل نمی‌باشد. جرم ترک حضانت جرمی مطلق است و نیازی به حصول نتیجه ندارد. بنابراین به صرف خودداری از اجرای تکلیف قانونی ولو بدون آسیب رسیدن به فرزند، جرم محقق می‌شود.
کلام آخر
حضانت حق و تکلیف والدین است. از آنجا که چهره تکلیفی آن از اهمیت خاصی برخوردار است در صورت ترک امور مربوط به حضانت، مسئول آن با احراز سایر شرایط مرتکب جرم ترک حضانت می‌شود. جهت حل مشکل حقوقی خود از طریق شماره ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ با ما در تماس باشید.
دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی
سوالات متداول
۱- آیا در مورد دختر یازده ساله می‌توان شکایت ترک حضانت نمود؟
در مواردی می‌توان شکایت کرد که کودک در سن حضانت باشد. دختر با رسیدن به سن نه سالگی تمام، از حضانت خارج می‌شود.
۲- آیا پدر یا مادر می‌توانند با اسقاط تکلیف حضانت، از مجازات جرم خلاص شوند؟
تکلیف به حضانت طفل قابل اسقاط نیست. قراردادی که ضمن آن حضانت ساقط می‌شود قابل عدول است. بنابراین مرتکب جرم ترک حضانت نمی‌تواند به آن استناد نماید.
