- انواع وصیت و آثار آن – وصایت - 2024-11-30
- نمونه رای پرداخت خسارت راننده مقصر به قیمت یوم الاداء - 2024-11-20
- اعتراض شخص ثالث اصلی (حکمی) و طاری - 2024-11-16
تمکین در لغت به معنای تن دادن است. در میان فقها و حقوقدانان در دو معنای عام و خاص بکار رفته است. تمکین عام عبارت است از اینکه زن از شوهر اطاعت کند و در زندگی زناشویی حسن معاشرت داشته باشد. از جمله آرایش کردن، نظافت زن، خوش رفتاری و… است.
تمکین خاص (کامل) یعنی بین زن و شوهر رابطه جنسی برقرار باشد، مگر در مورد وجود مانع شرعی.
در نوشته حاضر وکیل خانواده به طور کاربردی به بیان تمکین زوجه از زوج، مراحل دعوی، شرایط و آثار آن پرداخته است.
همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
مراحل دعوی تمکین
فهرست مطالب
- دادگاه صالح به رسیدگی، دادگاه خانواده محل اقامت زوجه است.
- خواسته دعوی، الزام زوجه به تمکین است. دعوی تمکین، دعوی غیرمالی است.
- شناسنامه، کارت ملی، عقدنامه، تصویر سند مالکیت یا سند اجاره بیانگر تامین مسکن مشترک ضمائم دادخواست می باشند.
- قبل از دادخواست می توان از طریق ارسال اظهارنامه مراتب ترک زندگی زناشویی و بازگشت زوجه را به وی اعلام نمود.
- دادگاه ضمن صدور حکم الزام به تمکین مقرر می دارد، اجرای حکم منوط به فراهم نمودن مسکن و اثاث البیت مناسب و در شان زوجه می باشد.
- حکم الزام به تمکین یا رد دعوی تمکین ظرف بیست روز قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است.
- دعوی تمکین، از اعتبار امر مختومه برخوردار نیست. به عبارتی اگر دعوی رد شود اما زوجه تمکین نکند، دوباره می توان دعوی الزام به تمکین را اقامه نمود. همچنین اگر با وجود حکم تمکین زوجه بازگردد و دوباره منزل مشترک را ترک کند دعوی مجدداً قابل پیگیری است.
بیشتر بدانید:
تمکین چیست؟
تمکین به معنای اقدام زوجه به برقراری رابطه زناشویی است. یکی از مواردی که با وقوع عقد بین زوجین به وجود می آید تمکین است. زندگی در منزل مشترک، حسن معاشرت، تشدید مبانی خانواده و تربیت اولاد از تکالیف مشترک زن و شوهر است.
تمکین اعم از عام و خاص از آثار ضروری عقد نکاح بوده که زوجه مکلف به آن می باشد. چنانچه زوجه بدون مانع مشروع از تمکین امتناع کند، زوج دعوی الزام به تمکین اقامه می کند. در صورت عدم تمکین و اثبات آن، زن ناشزه محسوب شده و مستحق نفقه نمی باشد.
رابطه تمکین و نفقه
از جمله تکالیف زوجه، تمکین از مرد است. مرد زمانی ملزم به پرداخت نفقه است که زن تمکین کند. از نشانه های تمکین زوجه، حضور در منزل مشترک است مگر عدم تمکین ثابت شود.
زوجه ای که با وجود تمکین، نفقه دریافت نکرده می تواند دعوی مطالبه نفقه ایامی که پرداخت نشده را اقامه نماید.
در مواردی زوج مدعی عدم تمکین زن است. در این صورت در پاسخ به دعوی نفقه زن، دعوی تقابل الزام زوجه به تمکین را قبل از وقت رسیدگی اقامه می کند. دادخواست الزام به تمکین به دادگاهی که دعوی نفقه مطرح است، ارجاع می شود.
دادگاه به هر دو دعوی بطور همزمان رسیدگی می کند. در حکم صادره در مورد هردو تصمیم می گیرد. اگر دعوی مرد موجه باشد، زن محکوم به تمکین می شود.اگر دعوی زن موجه باشد، دعوی تمکین رد می شود. زوج محکوم به پرداخت نفقه می شود.
بیشتر بدانید:
حق حبس زن در تمکین
زوجه می تواند بعد از عقد تا دریافت کامل مهریه از تمکین امتناع کند که به آن حق حبس گفته می شود. بدون اینکه خللی به رابطه زوجیت و حقوق زوجه وارد آید. تمکین در این ماده اعم از عام و خاص است.
در صورتی می توان از حق حبس استفاده کرد که مهریه حال(عندالمطالبه) باشد. اگر از نوع عندالاستطاعه باشد، زن نمی تواند تمکین نکند. عدم تمکین زن اسقاط کننده نفقه زن نمی باشد.
اگر زوجه به اختیار خود تمکین کند حق حبس ساقط می شود. از آن به بعد ملزم به تمکین می باشد حتی اگر مهریه را دریافت نکرده باشد و در صورت عدم تمکین مستحق نفقه نمی باشد.
سقوط تمکین
گاهی زوجه در منزل مشترک در نتیجه آزار بدنی، مالی یا شرافتی زوج، خوف ضرر مالی، جسمانی و شرافتی زوج را دارد. به عبارتی سوءمعاشرت مرد در حدی است که زن نمی تواند در یک مکان با او زندگی کند. در این صورت می تواند دعوی اختیار نمودن منزل مستقل را در دادگاه اقامه کند.
بیشتر بدانید:
دادگاه به دلایل زوجه از قبیل معاینات پزشکی قانونی، تحقیقات محلی از همسایگان یا شهادت شهود رسیدگی می کند. ممکن است از دادگاه دیگری که سابقا زوجین پرونده داشته اند پرونده را مطالبه کند. در مجموع با توجه به استحقاق زوجه، حکم به منزل مستقل صادر می کند.
ابتدا محل زندگی زوجه با تراضی طرفین تعیین می شود. در صورت عدم توافق، با نظر اقارب زوجین یا رأسا از سوی دادگاه تعیین می شود.
زوجه می تواند ضمن رسیدگی به دعوی تمکین، موارد آزار و اذیت زوج را با درخواست از پزشکی قانونی ثابت کند. ضررهای وارده می تواند ضرب و جرح، توهین، فحاشی، بی آبرو کردن زوجه و… باشد.
اجرای حکم تمکین
پس از قطعیت حکم الزام به تمکین، زوج درخواست اجرای حکم را از طریق دادگاه بدوی می نماید. در اجرای احکام پرونده اجرائی با شماره بایگانی جدید تشکیل و ثبت می شود. اجرائیه به آدرس زوجه(ثنا) ابلاغ می شود.
محکوم علیها ظرف ده روز بایستی مفاد آن را اجرا و به منزل مشترک بازگردد. در غیر این صورت منزل مشترک توسط مددکار اجتماعی یا مامور انتظامی بازدید می شود. بررسی می شود آیا منزل و اثاثیه لازم فراهم است یا خیر.
در صورت مهیا بودن موارد گزارش بازدید به دادگاه تسلیم می گردد. اگر زوجه ظرف مهلت متعارف از زمانگزارش مامور به منزل مشترک بازنگردد، ناشزه محسوب می شود.
نشوز زن
نشوز به معنای نافرمانی و سرکشی زن از شوهر است. اگر زوجه بدون عذر موجه و شرعی از مرد تمکین نکند پس از اثبات مراتب، ناشزه محسوب می شود. زن ناشزه حقی بر نفقه ندارد.
نفقه در نکاح دائم بر عهده مرد است و طرفین نمی توانند برخلاف آن توافق کنند. اما گاهی با حدوث شرایطی قانون این تکلیف را از دوش مرد برداشته است.
در صورت عدم تمکین زوجه، مرد دعوی الزام به تمکین اقامه می کند. با قطعیت حکم الزام و عدم بازگشت زن به منزل مشترک، نشوز زن قطعی می شود. از آن تاریخ مستحق نفقه نمی باشد بعلاوه مرد می تواند مجوز ازدواج مجدد را از دادگاه دریافت کند.
تجویز ازدواج مجدد
در زمان اجرای عقد نکاح، شروط ضمن عقد به امضای طرفین می رسد و زوج متعهد به آنها می شود. یکی از این شروط، شرط عدم ازدواج مرد بدون رضايت زن است. بند ۱۲ شروط صمن عقد مقرر می دارد: زوج همسر دیگری بدون رضايت اختيار كند يا به تشخيص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننمايد.
به موجب این شرط، در صورت ازدواج مجدد مرد بدون رضايت زن، وکالت زن برای طلاق محقق می شود. زوجه می تواند با دادخواست طلاق و تحقق وکالت خود را مطلقه کند. بند ۱۲ ضمن عقد نکاح، با عدم تمکین و نشوز زن بی اثر می شود.
با صدور حکم قطعی الزام به تمکین زن و عدم بازگشت به منزل مشترک در مرحله اجرای حکم، مرد می تواند اقدام به اقامه دعوای ازدواج مجدد به طرفیت زوجه نماید.
مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ ازدواج مجدد زوج را با وجود شرایط آن اجازه داده است. طبق آن، مرد باید علاوه بر اثبات نشوز زن توانایی مالی مبنی بر اداره دو زندگی مستقل را نیز داشته باشد. دادگاه ضمن حکم تجویز، اجازه ازدواج دوم در یکی از دفاتر نکاح را با همراه داشتن حکم قطعی صادر می نماید.
رای وحدت رویه
رای وحدت رویه شماره ۷۱۶ مورخ ۱۳۸۹/۷/۲۰ دیوان عالی کشور
“نظر به اینکه مطابق ماده 1108 قانون مدنی تمکین از زوج تکلیف قانونی زوجه است، بنابراین در صورتی که بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع و زوج این امر را در دادگاه اثبات و با اخذ اجازه از دادگاه همسر دیگری اختیار نماید، وکالت زوجه از زوج در طلاق که به حکم ماده 1119 قانون مدنی ضمن عقد نکاح شرط و مراتب در سند ازدواج ذیل بند ب شرایط ضمن عقد در ردیف12 قید گردیده، محقق و قابل اعمال نیست.”
نمونه آرای قضائی
◇ یک مرتبه محکومیت کیفری زوج به اتهام توهین به زوجه، موجب تحقق عدم امنیت جانی و حیثیتی در سکونت در مسکن مشترک نمی شود و در نتیجه عذر موجه برای عدم تمکین نیست.
(دادنامه ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۰۴۶۶ – ۱۳۹۲/۳/۲۶ شعبه ۲۴ دادگاه تجدیدنظر تهران)
◇ عدم تمکین زوجه شرط لازم و استطاعت مالی زوج شرط کافی جهت صدور حکم بر تجویز ازدواج است.
(دادنامه ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۸۳۸ – ۱۳۹۱/۱۰/۴ شعبه ۲ دادگاه تجدیدنظر تهران)
◇ اگر زوج در دادگاه کیفری محکوم به جرم ترک انفاق شود، دعوی وی برای الزام به تمکین زوجه در دادگاه رد می شود.
(دادنامه ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۰۳۲ – ۱۳۹۱/۶/۴ شعبه ۲ دادگاه تجدیدنظر تهران)
جهت دریافت مشاوره تخصصی در امور خانوادگی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۰۲۱۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی
همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود.
ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی
زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.
ماده ۱۱۰۴ قانون مدنی
زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.
ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی
در روابط زوجین ریاست خانواده از خصائص شوهر است.
ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی
زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی
اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمیتواند از حکم ماده قبل استفاده کند معذلک حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.
ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی
اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن میتواند مسکن علیحده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود.
ماده ۱۱۱۶ قانون مدنی
ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی
خوانده میتواند در مقابل ادعای خواهان اقامه دعوا نماید. چنین دعوایی در صورتی که با دعوای اصلی ناشی از یک منشاء بوده یا ارتباط کامل داشته باشد، دعوای متقابل نامیده شده و تواما رسیدگی میشود و چنانچه دعوای متقابل نباشد، در دادگاه صالح به طور جداگانه رسیدگی خواهد شد.
بین دو دعوا وقتی ارتباط کامل موجود است که اتخاذ تصمیم در هریک موثر در دیگری باشد.
سوالات متداول
۱- اگر دعوی تمکین و نفقه با هم اقامه شود کدام یک مقدمند؟
ابتدا باید تمکین زوجه ثابت شود سپس دادگاه حکم به پرداخت نفقه صادر می کند. رسیدگی به دعوی تمکین مقدم است.
۲- زوجه می تواند در همان جلسه رسیدگی به تمکین، خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی از سوی زوج را ثابت کند؟
در جلسه رسیدگی به دعوی تمکین، زوجه می تواند دلایل خوف ضرر مانند آثار ضرب و جرح و درخواست معاینه پزشک قانونی را ارائه دهد.
۳- با اعمال حق حبس، زوجه تا چه زمانی می تواند تمکین نکند و نفقه دریافت کند؟
تا زمان دریافت مهریه عندالمطالبه می توان از این حق استفاده کرد.
۴- چه موقع زوج حق ازدواج مجدد دارد؟
پس از صدور حکم الزام به تمکین و عدم بازگشت زن، مرد می تواند دادخواست تجویز ازدواج مجدد را ثبت کند.
۵- آیا حکم تجویز ازدواج نیاز به صدور اجرائیه از سوی زوج دارد؟
دادگاه در حکم صادره اجازه می دهد زوج به یکی از دفاتر ازدواج مراجعه و نکاح دوم را اجرا کند.
